Mylenie wzorców odmiany niektórych czasowników

Mylenie wzorców odmiany niektórych czasowników

2.12.2023
2.12.2023

Szanowni Państwo,

czy formy klaskam, skakam i kołysam (zamiast odpowiednio klaszczę, skaczę i kołyszę) to rażące błędy, czy też ich stosowanie jest dopuszczalne?

Pozdrawiam serdecznie

Andrzej Wieczorek

W opisie naukowym, a także w dydaktyce szkolnej i uniwersyteckiej, stosuje się zazwyczaj podział czasowników na grupy koniugacyjne według klasyfikacji Jana Tokarskiego. Do grupy I zaliczamy czasowniki z przyrostkiem tematowym -a-, utrzymującym się we wszystkich formach, np. czytać, czytam, czytał, czytamy. Niektóre czasowniki z tej grupy mają formy oboczne – można je odmieniać albo według wzorca grupy I, albo według wzorca grupy IX, np. klaskać – klaskam albo klaszczę, kołatać – kołatam albo kołaczę, szczebiotać – szczebiotam albo szczebioczę, świstać – świstam albo świszczę. Czasami jednak formy wzorca grupy I, dopuszczane przez słowniki, są opatrywane kwalifikatorem rzadki lub przestarzały. Tak na przykład czasownik klaskać ma przede wszystkim formę klaszczę, natomiast forma klaskam jest uznawana za rzadką.

Do grupy IX należą czasowniki z przyrostkiem tematowym -a- w bezokoliczniku i czasie przeszłym, a z przyrostkiem -e- w czasie teraźniejszym. Nieznajomość drugiej cechy wyróżniającej tę grupę jest źródłem utożsamiania należących do niej czasowników z czasownikami grupy I. Tym należy tłumaczyć błędy typu: *deptam (poprawnie: depczę), *karam (poprawnie: karzę), *kołysam (poprawnie: kołyszę), *płukam (poprawnie: płuczę) czy *skakam (poprawnie: skaczę).

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego