Nazwa przystanek Traugutta
Z poważaniem
Mario Kiliński
18.10.2019
18.10.2019
Od niedawna w poznańskiej komunikacji zapowiedź przystanku Traugutta jest wymawiana przez dwa [t]. W języku niemieckim dwie takie same litery w bliskim sąsiedztwie czytamy pojedynczo. Na gwarę miejską w dużej mierze składają się germanizmy. Dość często w tym regionie wśród osób starszych możemy usłyszeć [loto], [geto], [neto], [wana], [brytfanna], [leko] czy [westerplate]. Czy moja niechęć do takiego wariantu wymowy jest zasadna czy to jedynie regionalna naleciałość?Z poważaniem
Mario Kiliński
W wyrażeniu przystanek Traugutta mamy do czynienia z tzw. geminatą spółgłoskową. Geminacja wpływa w polszczyźnie na znaczenie niektórych wyrazów, np. leki (M. l.mn. od rzecz. lek ‘substancja stosowana w lecznictwie’) w odróżnieniu od lekki (‘mało ważący, nieciężki’) czy też gama (‘następstwo dźwięków’) w odróżnieniu od gamma (‘rodzaj promieniowania elektromagnetycznego’).
W normie wzorcowej wymowy geminaty spółgłoskowe możemy realizować dwojako – albo jako dwie kolejno wymawiane spółgłoski (tzw. wymowa literowa), albo jako wydłużone wersje pojedynczych spółgłosek. Z pierwszej możliwości użytkownicy języka polskiego korzystają rzadziej, głównie podczas wymowy szczególnie starannej. Geminata realizowana częściej – jako wydłużona wersja pojedynczej spółgłoski – trwa w zależności od mówcy od 1,5 raza do 3 razy dłużej od swojej podstawy.
Wyrażenie przystanek Traugutta ma zatem wymowę oboczną: [pszystanek trau̯ɡutta] albo [pszystanek trau̯ɡut:a] (dwukropek oznacza wydłużenie spółgłoski).
Wymowa geminaty jako pojedynczej spółgłoski (tzw. wymowa zdegeminowana), np. lekki jako [leki], jest charakterystyczna m.in. dla dialektu wielkopolskiego. Według autorów Słownika wymowy polskiej PWN wymowa tego typu znajduje się całkowicie poza normą ogólnopolską.
W normie wzorcowej wymowy geminaty spółgłoskowe możemy realizować dwojako – albo jako dwie kolejno wymawiane spółgłoski (tzw. wymowa literowa), albo jako wydłużone wersje pojedynczych spółgłosek. Z pierwszej możliwości użytkownicy języka polskiego korzystają rzadziej, głównie podczas wymowy szczególnie starannej. Geminata realizowana częściej – jako wydłużona wersja pojedynczej spółgłoski – trwa w zależności od mówcy od 1,5 raza do 3 razy dłużej od swojej podstawy.
Wyrażenie przystanek Traugutta ma zatem wymowę oboczną: [pszystanek trau̯ɡutta] albo [pszystanek trau̯ɡut:a] (dwukropek oznacza wydłużenie spółgłoski).
Wymowa geminaty jako pojedynczej spółgłoski (tzw. wymowa zdegeminowana), np. lekki jako [leki], jest charakterystyczna m.in. dla dialektu wielkopolskiego. Według autorów Słownika wymowy polskiej PWN wymowa tego typu znajduje się całkowicie poza normą ogólnopolską.
Adam Wolański
