Neologizm rywalizator

Neologizm rywalizator

14.04.2024
14.04.2024

Dzień dobry, czy istnieje polski odpowiednik słowa competitive w znaczeniu osoby, która lubi rywalizację, ale w negatywnym znaczeniu. Taka, która nie potrafi odpuścić i zawsze musi wygrywać. Drugie pytanie — czy istnieje słowo rywalizator w języku polskim?

Zacznijmy od drugiego pytania. Rzeczownik rywalizator – rzadko, bo rzadko – ale występował i występuje nadal w polszczyźnie. W dawniejszych tekstach był synonimem rywala lub konkurenta – ‘mężczyzny zabiegającego jednocześnie z kimś innym o wzajemność kobiety’, por. np.

  • – Dobrze, ależ pomyśl waćpanna, ja mam się prosić mojego rywalizatora? Kłaniać się? I to jeszcze przed kim! A jak zrekuzuje? (Deotyma, Panienka z okienka, 1893)

Współcześnie wyraz ten jest spotykany w stylu naukowym – przede wszystkim w tekstach z dziedziny nauk socjologicznych – jako określenie postawy społecznej wyrażającej się orientacją skrajnie indywidualistyczną i chęcią konkurowania z innymi za wszelką cenę (w opozycji do postaw altruistycznych i kooperacyjnych).

Czy zatem w tym kontekście można byłoby nazywać ‘osobę lubiącą rywalizację, nieumiejącą przegrywać i niepotrafiącą się pogodzić z porażką’ rywalizatorem? Zapewne tak. Bezwzględnie jednak taki neologizm należałoby przy pierwszym jego powołaniu w tekście opatrzyć stosowną definicją (objaśnieniem). Sama formacja słowotwórcza nie jest bowiem całkowicie przejrzysta. Wiadomo, że chodzi o osobę i o to, że konkuruje ona z kimś i o coś, ale ów aspekt niezdrowej rywalizacji nie będzie jasny dla odbiorcy.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego