Neutratywy

Neutratywy

12.11.2023
12.11.2023

Czy użycie zaimków i form neutralnych płciowo jest dozwolone w języku polskim? Np. byłxm, zrobiłxm.

Jesteśmy obecnie świadkami i/lub uczestnikami olbrzymich zmian dokonujących się nie tylko w sferze świadomości, lecz także języka. Formy neutralne płciowo (tzw. neutratywy), stanowiące różnego typu przekształcenia wyrazów nacechowanych płciowo (de facto mających rodzaj męski lub żeński), stały się faktem językowym i faktem społecznym. Należy je zaliczać do kategorii neologizmów gramatycznych, leksykalnych i semantycznych. Niewątpliwie są uzasadnione funkcjonalnie, więc choćby z tego powodu nie mogą być uznane za błędy językowe.

Nie oznacza to wszakże, że od razu zostaną zaaprobowane przez użytkowników polszczyzny, znajdą się w powszechnym użyciu, a leksykografowie i gramatycy skodyfikują je w słownikach i szkolnych podręcznikach do gramatyki. Proszę zobaczyć, jak długo i z jakimi oporami przebiega proces wprowadzania i akceptacji feminatywów.

Proces normalizacji nowych form neutralnych płciowo, przez który należy rozumieć naturalne przeobrażenia w użyciu języka, potrwa zapewne również sporo czasu. Po normalizacji przyjdzie kolej na kodyfikację, czyli nadanie normie językowej mocy obowiązującej przez jej sformułowanie i zapisanie w słownikach, gramatykach itd. Kolejnym krokiem będą zapewne stosowne zmiany w obowiązującym prawie.

Należy też pamiętać, że jesteśmy nadal in statu nascendi. W uzusie konkuruje wiele obocznych wersji form neutralnych płciowo, przy czym niektóre z nich są tylko przeznaczone do realizacji w polszczyźnie pisanej. Za przykład niech posłużą choćby tzw. neozaimki, por. onx/jex (formy z iksem), on_/je_ (formy z podkreślnikiem) czy on*/je* (formy z gwiazdką). Potrzebny jest tu zatem czas, w którym jeden z rywalizujących wariantów językowych czy pisowniowych zdobędzie przewagę i wyprze z uzusu pozostałe.

Wszystko to, co napisałem powyżej, nie powinno stanowić przeszkody dla posługiwania się neutratywami przez wszystkich, którzy sobie tego życzą. Komunikacja uwzględniająca te formy może przebiegać właściwie na wszystkich poziomach poza urzędowym. Formy tego rodzaju nie będą miały bowiem – przynajmniej na razie – oficjalnej aprobaty urzędowej. Polskie urzędy nadal muszą się posługiwać formami charakterystycznymi dla dwóch płci. Nie dalej jak kilkanaście dni temu Państwowa Komisja Wyborcza nie uznała niebinarności kandydata w wyborach do polskiego parlamentu. Osoba, która sama mówi o sobie, że jest człończem Zielonych, aktywiszczem i rzeczniczem prasowym Stowarzyszenia Ostra Zieleń, została zaprezentowana na stronach PKW jako producent teatralny i członek partii politycznej Zieloni.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego