O wejściu w szkodę i oczach czarnych
Szanowni Państwo,
na wstępie chciałbym wyrazić uznanie dla pracy, którą wykonuje Poradnia. Szczególnym szacunkiem darzę pana Adam Wolańskiego za wiedzę i kompetencje. Żeby nie przedłużać, przejdę do pytań. Skąd się wzięło powiedzenie, że krowa weszła w szkodę? Wiem, czym jest rzeczona szkoda, ale dlaczego nasi przodkowie tak mówili? A drugie pytanie jest takie: czy oczy mogą być czarne? Nieraz się spotykam z opisem, że ktoś ma czarne oczy, ale choć żyję już dosyć długo, nigdy u nikogo nie widziałem takiego koloru oczów. Podobne zresztą jak z nie wiadomości dlaczego mówi się o rasie czarnej. Przecież ludzie tej rasy mają brązowy kolor skóry. Z najlepszymi życzeniami w nowym roku, Mirek
Szanowny Panie,
dziękujemy za miłe słowa i uznanie.
Ad 1. O wejściu w szkodę (ze st.-w.-niem. scado ‘szkoda’, por. niem. Schaden ‘uszkodzenie, uszczerbek, strata’) mówiło się i mówi zapewne nadal, bo zwierzętom zdarzało się uciec z gospodarstwa, żerować w polu lub ogrodzie i w konsekwencji zniszczyć różnego rodzaju uprawy. I wcale nie musiały być to krowy. Równie dobrze mogły być to gęsi, które poszły do sąsiada w szkodę, albo świnie, które w szkodę weszły i całe pole kapusty stratowały. Omawiany tu rzeczownik wchodzi w skład różnych kolokacji, por. buszować w szkodzie; pójść, wejść/wchodzić w szkodę; wygnać (zwierzę) ze szkody; złapać (zwierzę) w szkodzie.
Ad 2. Wyrażenie czarne oczy wywodzi się ze sfrazeologizowanego porównania oczy czarne jak węgiel/ węgle/ węgielki, ewentualnie oczy czarne jak heban. W obu tych sformułowaniach chodzi o oczy ciemne i błyszczące. Niewątpliwie do spopularyzowania tego wyrażenia przyczyniły się słowa pieśni Oczy czarne, napisanej przez ukraińskiego poetę, wydawcę i społecznika Jewhena Hrebinkę w 1843 r.
Łączę pozdrowienia
