Odmiana liczebników 5–10 w gwarach podlaskich i północnokresowych

Odmiana liczebników 5–10 w gwarach podlaskich i północnokresowych

9.06.2024
9.06.2024

Dzień dobry,

znajomi z okolic północnego Mazowsza, gdy używają jednostek miary z liczebnikami od 5 w górę stosują mianownik liczby mnogiej zamiast dopełniacza l. mn., np. 5 litry/5 metry zamiast 5 litrów/5 metrów.

Nie potrafię niestety sam znaleźć, czy to regionalizm, czy kalka niemiecka/jidysz, a może ich idiosynkrazja językowa.

Szanowny Panie,

opisane przez Pana zjawisko to nie regionalizm, lecz gwaryzm. W gwarach podlaskich (Podlasie graniczy ze wschodnio-północnym Mazowszem) częsta jest łączliwość liczebników od pięciu wzwyż z mianownikiem liczy mnogiej zamiast z dopełniaczem, por. np. pięć kilometry, sto hektary ziemi. Cecha ta jest również charakterystyczna dla polszczyzny północnokresowej.

Wyjaśnijmy przy okazji, czym różni się regionalizm od gwaryzmu. Otóż regionalizmy to elementy językowe używane powszechnie przez ogół mieszkańców (a więc także przez osoby wykształcone) pewnego regionu Polski, różniące się od form uznanych za ogólnopolskie, nienacechowane. Regionalizmy wchodzą – jako warianty – w skład polszczyzny ogólnej. Znacznej większości z nich nie można traktować jako błędów językowych. Gwaryzmy natomiast stanowią wtręty z gwar ludowych i – używane nieświadomie – są uznawane za błędy językowe.

Łączę pozdrowienia

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego