Olej rybi czy rybny
29.03.2019
29.03.2019
Zwracam się z uprzejmą prośbą o odpowiedź na pytanie dotyczące poprawności stosowania formy: olej rybi czy olej rybny. Obie formy są stosowane, ale nie ma jednoznacznej odpowiedzi, która z nich jest poprawna.W polszczyźnie stosunkowo często mamy do czynienia z dwoma przymiotnikami utworzonymi od jednego rzeczownika. Ponieważ język nie uznaje zasadniczo znaczeniowych dubletów, zazwyczaj w toku rozwoju dochodzi do tzw. repartycji znaczenia. Każdy z przymiotników uzyskuje nieco odmienne znaczenie, por. np. owocny (‘przynoszący korzyści, dający rezultaty’, np. owocne obrady, dyskusje) i owocowy (‘zrobiony z owoców’, np. owocowe dżemy, syropy, soki, wina). Może się jednak zdarzyć i tak, że oba przymiotniki zachowują zasadniczo tożsame znaczenia, lecz występują w różnych kolokacjach (związkach łączliwych semantycznie wyrazów), por. np. śniegowy (‘dotyczący śniegu, zrobiony ze śniegu’, np. śniegowy bałwan, śniegowa kula, śniegowe płatki) i śnieżny (‘dotyczący śniegu, obfitujący w śnieg, utworzony ze śniegu’, np. śnieżny krajobraz, śnieżna burza, śnieżna lawina, zaspy śnieżne).
Formy rybi i rybny mają odmienne znaczenia. Przymiotnik rybi oznacza ‘należący do ryby, właściwy rybie’, np. rybie ości, skrzela, rybi ogon, rybia łuska, rybi zapach, a rybny – ‘otrzymywany, produkowany z ryb lub z dodatkiem ryb’, np. przetwory rybne, zupa rybna, mączka rybna. A zatem powinno się raczej mówić i pisać olej rybny, a nie olej rybi. Z nieznanych jednak powodów użytkownicy języka polskiego używają naprzemiennie obu tych określeń, przy czym połączenie olej rybny ma o ok. jedną trzecią większą frekwencję. Niemniej na mocy kryterium uzualnego (użycia) zestawienie olej rybi także należy uznać za dopuszczalne.
Formy rybi i rybny mają odmienne znaczenia. Przymiotnik rybi oznacza ‘należący do ryby, właściwy rybie’, np. rybie ości, skrzela, rybi ogon, rybia łuska, rybi zapach, a rybny – ‘otrzymywany, produkowany z ryb lub z dodatkiem ryb’, np. przetwory rybne, zupa rybna, mączka rybna. A zatem powinno się raczej mówić i pisać olej rybny, a nie olej rybi. Z nieznanych jednak powodów użytkownicy języka polskiego używają naprzemiennie obu tych określeń, przy czym połączenie olej rybny ma o ok. jedną trzecią większą frekwencję. Niemniej na mocy kryterium uzualnego (użycia) zestawienie olej rybi także należy uznać za dopuszczalne.
Adam Wolański