Opiekować się – dlaczego z się?
Mówimy: Opiekuję córkę, zamiast: Opiekuję się córką, Wyjechała opiekować chorych, zamiast: Wyjechała opiekować się chorymi.
Na chłopski rozum to ma sens! Przecież się oznacza zwrotność, a opiekę sprawuje się zawsze nad kimś.
Czy jest jakieś uzasadnienie, dlaczego opiekować +się, zamiast samego opiekować?
Napić się, najeść się, zakochać się – czynność jest wykonywana na wykonującym, ale opiekować się?
26.07.2017
26.07.2017
Czasownik opiekować łączy się zawsze z się. W gwarze sądeckiej jednak nigdy.Mówimy: Opiekuję córkę, zamiast: Opiekuję się córką, Wyjechała opiekować chorych, zamiast: Wyjechała opiekować się chorymi.
Na chłopski rozum to ma sens! Przecież się oznacza zwrotność, a opiekę sprawuje się zawsze nad kimś.
Czy jest jakieś uzasadnienie, dlaczego opiekować +się, zamiast samego opiekować?
Napić się, najeść się, zakochać się – czynność jest wykonywana na wykonującym, ale opiekować się?
Niestety, system językowy niekiedy wymyka się zdroworozsądkowej logice, a zwrotność czasownika (sygnalizowana przez się) nie zawsze pojawia się tam, gdzie należałoby się jej spodziewać. Rzeczywiście gwarowa forma sądecka (używana również przez Władysława Orkana) jest logiczna, ponieważ czynność opisywana za pomocą czasownika opiekować (dawniej również opiekać) jest skierowana na kogoś lub coś, a nie na wykonawcę czynności. Z drugiej jednak strony mamy w języku szereg czasowników tego typu: zajmować się kimś, przyglądać się komuś, wpatrywać się w kogoś, posługiwać się czymś.
Monika Kresa, Uniwersytet Warszawski
