Orzecznik przymiotnikowy w mianowniku lub dopełniaczu
Bardzo proszę o podpowiedź i wyjaśnienie, która z wersji jest poprawna (a może obydwie są w dopuszczalne)?
Większość pokoi jest brudnych vs brudna/zajętych vs zajęta/zarezerwowanych vs zarezerwowana itp.
Sprawa – wbrew pozorom – jest skomplikowana i trzeba ją wyjaśnić na szerszym tle. Otóż orzecznik przymiotnikowy przy podmiocie liczebnikowo-rzeczownikowym z rzeczownikiem w dopełniaczu (np. dwadzieścia sztuk) przyjmuje – jeśli podmiot ów jest umieszczonym w zdaniu przed orzeczeniem – formę dopełniacza, por. np.
- Osiem ran jest/było już zszytych.
- Piętnaście samolotów zostało sprzedanych.
We współczesnej polszczyźnie w funkcji zbliżonej do liczebników mogą wystąpić rzeczowniki typu: część, garstka, masa, moc, połowa, szereg, większość itp. Łączą się one z określanym rzeczownikiem zawsze związkiem rządu, czyli wymagają formy dopełniacza, np. masa ludzi, szereg osób, większość pokoi (pokojów). W zależności od tego, z którym z omawianych tu wyrazów mamy do czynienia, orzeczenie imienne może przyjmować różną formę, tzn. może się składać z:
1. łącznika dostosowanego pod względem rodzaju do wyrazu w funkcji liczebnika i orzecznika w mianowniku, por. np.
- Połowa ludzi została zwolniona.
- Większość sklepów jest/była zamknięta.
2. łącznika w rodzaju nijakim i orzecznika w dopełniaczu, por. np.
- Moc książek zostało zakupionych.
- Szereg osób jest/było zaproszonych.