Orzecznik przymiotnikowy w mianowniku lub dopełniaczu

Orzecznik przymiotnikowy w mianowniku lub dopełniaczu

10.12.2023
10.12.2023

Bardzo proszę o podpowiedź i wyjaśnienie, która z wersji jest poprawna (a może obydwie są w dopuszczalne)?

Większość pokoi jest brudnych vs brudna/zajętych vs zajęta/zarezerwowanych vs zarezerwowana itp.

Sprawa – wbrew pozorom – jest skomplikowana i trzeba ją wyjaśnić na szerszym tle. Otóż orzecznik przymiotnikowy przy podmiocie liczebnikowo-rzeczownikowym z rzeczownikiem w dopełniaczu (np. dwadzieścia sztuk) przyjmuje – jeśli podmiot ów jest umieszczonym w zdaniu przed orzeczeniem – formę dopełniacza, por. np.

  • Osiem ran jest/było już zszytych.
  • Piętnaście samolotów zostało sprzedanych.

We współczesnej polszczyźnie w funkcji zbliżonej do liczebników mogą wystąpić rzeczowniki typu: część, garstka, masa, moc, połowa, szereg, większość itp. Łączą się one z określanym rzeczownikiem zawsze związkiem rządu, czyli wymagają formy dopełniacza, np. masa ludzi, szereg osób, większość pokoi (pokojów). W zależności od tego, z którym z omawianych tu wyrazów mamy do czynienia, orzeczenie imienne może przyjmować różną formę, tzn. może się składać z:

1. łącznika dostosowanego pod względem rodzaju do wyrazu w funkcji liczebnika i orzecznika w mianowniku, por. np.

  • Połowa ludzi została zwolniona.
  • Większość sklepów jest/była zamknięta.

2. łącznika w rodzaju nijakim i orzecznika w dopełniaczu, por. np.

  • Moc książek zostało zakupionych.
  • Szereg osób jest/było zaproszonych.
Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego