PAST, PAST-a, mała PAST-a, PASTA, Pasta

PAST, PAST-a, mała PAST-a, PASTA, Pasta

29.02.2024
29.02.2024

Dzień dobry,

chciałbym się zapytać co spowodowało, że do skrótu PAST, który był pierwotnie czteroliterowy i każda litera miała swój odpowiednik w nazwie „Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna” została dołożona na końcu litera A ? Popularnym zapisem nazwy budynku jest PAST-a, który łączy oficjalną nazwę z ułatwieniem w wymowie. Pojawienie się litery A w mianowniku sugeruje, że też jest to pierwsza litera jakiegoś wyrazu w skracanej nazwie, a tak przecież nie jest. Dlaczego w takim razie zapis PASTA stał się zapisem poprawnym ortograficznie?


https://sjp.pwn.pl/so/PASTA;4484625.html


Pozdrawiam

PAST to skrótowiec utworzony od pierwszych liter nazwy Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna, polskiego przedsiębiorstwa telekomunikacyjnego z siedzibą w Warszawie, utworzonego w formie spółki akcyjnej w 1922 r. Mieszkańcy stolicy potocznie i skrótowo nazywali firmę PAST-a. Dodawali w mianowniku -a, które stanowiło wykładnik rodzaju żeńskiego. Dzięki temu rodzaj gramatyczny pełnej nazwy spółki (por. ta Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna) i skrótowca (ta PAST-a) były tożsame. Z czasem określenie PAST-a zaczęto stosować w odniesieniu do budynku przy ul. Zielnej 39 w Warszawie, w którym mieściła się należąca do firmy centrala telefoniczna (por. budynek PAST-y, gmach PAST-y).

Budynek i jego nazwa weszły na stałe do polskiej historii za sprawą wydarzeń z okresu II wojny światowej. W czasie hitlerowskiej okupacji w gmachu PAST-y znajdowała się niemiecka centrala telefoniczna, pełniąca funkcję centrum komunikacyjnego pomiędzy Berlinem a frontem wschodnim. W sierpniu 1944 r. budynek PAST-y stał się miejscem zaciętych walk powstańczych. 20 sierpnia gmach został zdobyty przez powstańców warszawskich. 23 sierpnia powstańcom udało się również odbić z rąk wroga inną centralę telefoniczną, która mieściła się przy ul. Piusa XI nr 19 (obecnie: ul. Piękna 19). Od tego czasu mieszkańcy stolicy nazywali ten drugi budynek małą PAST-ą dla odróżnienia od gmachu PAST-y przy ul. Zielnej.

Po wojnie forma skrótowca PAST-a (w odniesieniu do gmachu) została zunifikowana w taki sposób, że dodawaną po łączniku końcówkę -a włączono do zapisywanego wersalikami skrótowca (PAST-aPASTA). Współcześnie odmianę zakończonych na -A skrótowców zapisuje się w dwojaki sposób. Dotyczy to również omawianego tu skrótowca, por.

  • M. PASTA albo Pasta,
  • D. PAST-y albo Pasty,
  • C. Paście,
  • B. PAST-ę albo Pastę,
  • N. PAST-ą albo Pastą,
  • Ms. (o) Paście.
Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego