Pisownia na razie musi zostać

Pisownia na razie musi zostać
17.09.2018
17.09.2018
Chciałem zapytać o zwrot na razie. W jednym z artykułów wypowiedział się na jego temat prof. Bańko – jednoznacznie wskazując na pisownię „osobno”. Natomiast zastanawia mnie słowotwórstwo, które uwarunkowane jest tym zwrotem. W języku potocznym istnieją takie zwroty jak nara, narka, nareczka, które wydają się pochodzić od na razie pisanego łącznie. Czy na pewno nie ma żadnych językowych przesłanek do łącznej pisowni tego zwrotu w znaczeniu pożegnania?
Nie ma. Piszemy na razie zarówno wtedy, gdy mamy na myśli zasygnalizowanie, że istniejący stan rzeczy pozostaje w określonym momencie niezmieniony, choć w przyszłości można się spodziewać zmiany (np. Na razie nie mam czasu tego wykonać, ale pojutrze na pewno to zrobię), jak i wówczas, kiedy żegnamy się z kimś, z kim jesteśmy na ty i kogo spodziewamy się jeszcze zobaczyć (np. No to na razie, widzimy się za jakiś czas). Takie jest ustalenie normatywne w tej kwestii pochodzące jeszcze z czasów największej reformy ortografii z lat 1935-1936, obowiązujące do dzisiaj. Warto jednak zaznaczyć, że wcześniej pisało się narazie, co zostało odnotowane chociażby w Pisowni polskiej ustalonej J. Łosia (wydanej nakładem Akademji Umiejętności w Krakowie w 1918 r., s. 168). Ów leksykograf opowiadał się za pisownią łączną dużej liczby wyrażeń przyimkowych (np. najaw, naodwrót, naopaknaopak, naoścież, naoślep, naprzekór, naprzełaj, naprzemian, naprzestrzał, naschwał, naskos, naukos, naumór, nawskoroś a. nawskróś, nawspak, nawylot, nawypał, nawznak, nazabój, także odrazu s. 178). Rozdzielnie pisał jednak w razie (s. 206). Podczas prac nad reformą znalazło się jeszcze wielu zwolenników utrzymania zapisu łącznego narazie (z Witoldem Doroszewskim na czele), ostatecznie jednak się z tego wycofano (z pewnością argumentem był zapis rozdzielny wyrażenia w razie). Zauważmy, że na razie jest klasycznym wyrażeniem przyimkowym z akcentem na przedostatniej sylabie rzeczownika [na raźe], i również owa okoliczność wpływa na zapisywanie go rozdzielnie.
Maciej Malinowski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego