Przed samym sobą czy przed samymi nimi?
jak będzie brzmiało zdanie Bronił ich przed samym sobą w wersji z podmiotem w liczbie mnogiej – Bronili ich przed samymi nimi?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
12.06.2017
12.06.2017
Szanowni Państwo,jak będzie brzmiało zdanie Bronił ich przed samym sobą w wersji z podmiotem w liczbie mnogiej – Bronili ich przed samymi nimi?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
Każde z tych zdań co innego znaczy, a różnica ta nie wynika z tego, że podmiot jednego z nich jest w liczbie pojedynczej, a drugiego – w liczbie mnogiej, lecz z użycia zaimków.
W zdaniu Bronił ich przed samym sobą mowa o tym, że ktoś (osoba A) broniła innych ludzi (ludzi B) przed nią samą (czyli przed osobą A) – wynika to z użycia wyrażenia samym sobą (które jest realizacją połączenia zaimków sam i siebie / sobie / się), które odnosi się do podmiotu zdania (zob. hasło sam, sama, samo w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego (PWN, 2004, CD): „W połączeniu z formami zaimków siebie, sobie, się wyraz wzmacnia odnoszenie się czegoś do podmiotu zdania”).
Gdyby zdanie brzmiało Bronił go przed samym sobą, moglibyśmy sądzić, że wyrażenie samym sobą zostało (niezgodnie z normą skodyfikowaną) odniesione do dopełnienia zdania – zaimka go (a zatem osoba A broniła osoby B przed osobą B).
W zdaniu drugim proponowałabym zmienić szyk, aby brzmiało ono: Bronili ich przed nimi samymi. Oznacza ono, że osoby wyrażone podmiotem domyślnym – nazwijmy je osobami A – broniły osób wyrażonych dopełnieniem (ich) – nazwijmy je osobami B – przed osobami B. Gdybyśmy mieli tu wyrażenie przed samymi sobą, odnosilibyśmy je do podmiotu.
W zdaniu Bronił ich przed samym sobą mowa o tym, że ktoś (osoba A) broniła innych ludzi (ludzi B) przed nią samą (czyli przed osobą A) – wynika to z użycia wyrażenia samym sobą (które jest realizacją połączenia zaimków sam i siebie / sobie / się), które odnosi się do podmiotu zdania (zob. hasło sam, sama, samo w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny pod red. A. Markowskiego (PWN, 2004, CD): „W połączeniu z formami zaimków siebie, sobie, się wyraz wzmacnia odnoszenie się czegoś do podmiotu zdania”).
Gdyby zdanie brzmiało Bronił go przed samym sobą, moglibyśmy sądzić, że wyrażenie samym sobą zostało (niezgodnie z normą skodyfikowaną) odniesione do dopełnienia zdania – zaimka go (a zatem osoba A broniła osoby B przed osobą B).
W zdaniu drugim proponowałabym zmienić szyk, aby brzmiało ono: Bronili ich przed nimi samymi. Oznacza ono, że osoby wyrażone podmiotem domyślnym – nazwijmy je osobami A – broniły osób wyrażonych dopełnieniem (ich) – nazwijmy je osobami B – przed osobami B. Gdybyśmy mieli tu wyrażenie przed samymi sobą, odnosilibyśmy je do podmiotu.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski