Przedniojęzykowo-zębowy, ale żółtobrunatnozielony i staro-cerkiewno-słowiański

Przedniojęzykowo-zębowy, ale żółtobrunatnozielony i staro-cerkiewno-słowiański
13.11.2019
13.11.2019
Dzień dobry!
Jak ma się przedniojęzykowo-zębowy i żółtobrunatnozielony do staro-cerkiewno-słowiańskiego? Dlaczego nie stosuje się analogicznych zapisów: przednio-językowo-zębowy i żółto-brunatno-zielony, skoro, jak podają słowniki, przy trzech i większej liczbie członów powinno się stosować łącznik pomiędzy każdą ich parą?

Pozdrawiam,
Jakub
Jeśli chodzi o zapis łączny żółtobrunatnozielony, to jest on zgodny z regułą ortograficzną [136] odnotowaną w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego (Warszawa 2017, s. 64), że: „Łącznie piszemy (…) przymiotniki złożone z więcej niż z dwu członów określające kolory mieszane, gdzie kolor zasadniczy określany jest przez człon ostatni, np. burozielonobrązowy (= brązowy z odcieniem burozielonym), szaroniebieskosrebrzysty (= srebrzysty z odcieniem szaroniebieskim)”. Żółtobrunatnozielony znaczy więc ‘zielony z odcieniem brunatnym i lekko żółtym’. Warto wiedzieć (wspominałem o tym w poradzie https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Watpliwosci-co-do-pisowni-staro-cerkiewno-slowianski;17317.html), że przed wielką reformą ortografii w latach 1934-35 pisało się łącznie starocerkiewnosłowiański (‘starocerkiewna gałąź języków słowiańskich’). Wystarczy przywołać chociażby pozycję naukową H. Ułaszyn, Język starocerkiewnosłowiański: zarys gramatyki, ćwiczenia, teksty, słownik (Lwów 1928). Potem tasiemcowość takiego złożonego adiectivum uznano za niewskazaną i wprowadzono zasadę, że „przymiotniki trójczłonowe, w których dwa pierwsze człony są bliższym określeniem trzeciego, będzie się odtąd zapisywać z dwoma łącznikami” (staro-cerkiewno-słowiański). W wypadku przymiotnika przedniojęzykowo-zębowy (także przedniojęzykowo-dziąsłowy oraz wargowo-miękkopodniebienny, zadziąsłowo-miękkopodniebienny) postanowiono jednak nie rozdzielać członu przedniojęzykowy (i miękkopodniebienny) pochodzącego od wyrażenia przód języka (oraz miękkie podniebienie). Stąd pisownia – wyłącznie z jednym łącznikiem – przymiotnika przedniojęzykowo-zębowy.
Maciej Malinowski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego