Przedrostek a-/an-

Przedrostek a-/an-

2.12.2023
2.12.2023

Szanowni Państwo,

zauważyłem, że w polszczyźnie przeczenia, oprócz ze słowem nie, można tworzyć za pomocą litery a. Na przykład anormalny zamiast nienormalny albo aspołeczny zamiast niespołeczny. Tu moje pytanie, czy przeczenia tworzone przy użyciu a to jakaś forma zapożyczona czy forma rodzima? Jak to jest, że możemy i z nie, i z a?

Proszę o odpowiedź.

Pozdrawiam

Przedrostek a- (przed spółgłoską) oraz an- (przed samogłoską) pochodzi z greki (gr. -/ἀν-, dosł. ‘nie, bez’; spokrewniony etymologicznie z łacińskim przedrostkiem in-). W polszczyźnie jest dołączany do postaw przymiotnikowych i rzeczownikowych, wskazujących na brak czegoś, oderwanie od czegoś, obojętność wobec czegoś, przeciwieństwo, zaprzeczenie. Wystęuje na ogół przed wyrazami zapożyczonymi, por. np. achromatyczny (‘bezbarwny, niezabarwiony’), agramatyzm (‘niezdolność do tworzenia poprawnych form gramatycznych będąca objawem schorzeń układu nerwowego’), amoralny (‘nieuznający lub pozbawiony norm moralnych’), anormalny (‘nieprawidłowy, nienaturalny; nienormalny’), areligijny (‘obojętny wobec spraw religii’), asylabiczny (‘niemający jednakowej liczby sylab w wersach’), ateizm (‘pogląd negujący istnienie Boga’). Funkcję omawianego tu przedrostka pełnią przy podstawach rodzimych i dawno w polszczyźnie przyswojonych człony bez- i nie-, por. np. bezbarwny, bezsens, niewykonalny, nieporządek.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego