Przymiotnik od rzeczownika rada

Przymiotnik od rzeczownika rada

9.03.2024
9.03.2024

Szanowni Państwo

Chciałem jeszcze dopytać w sprawie przymiotnika „radziecki”. W udzielonej, wartościowej odpowiedzi przez eksperta Adama Wolańskiego, zabrakło mi zakończenia tematu. Mianowicie: jak dzisiaj, w XXI wieku, brzmi przymiotnik od rzeczownika „rada", który nie będzie historyzmem?

Uprzejmie dziękuję ekspertom Poradni Językowej PWN za użyteczne podpowiedzi i wyjaśnienia.

Grzegorz Olszewski

Obecnie nie używa się takiego przymiotnika, ponieważ regularnie utworzony pod względem słowotwórczym przymiotnik radziecki (od rzeczownika rada) ma swoje negatywne – wynikające z jego współczesnych znaczeń (por. 1. ‘związany z organizacją władzy państwowej w ZSRR’; 2. ‘należący do ZSRR’) – konotacje i mógłby niepotrzebnie tworzyć wtórne znaczenia.

W funkcji określenia stosuje się przydawkę dopełniaczową, czyli rzeczownik rada w dopełniaczu, por. np. instytucje rady (nie: instytucje radzieckie), organy rady (nie: organy radzieckie), uchwała rady (nie: uchwała radziecka).

Należy odnotować, że przymiotnik radziecki w znaczeniu ‘dotyczący rady miejskiej, rajców’, który jest obecnie stosowany jako historyzm w opisach dawnych realiów, był obecny w polszczyźnie od XV stulecia. Do XX w. był stosowany wyłącznie w tym znaczeniu. W znaczeniach odnoszących się do ZSRR zaczął się pojawiać zaraz po 1918 r. (najwcześniejsze poświadczenia z 1919 r. w prasie polskojęzycznej wydawanej na Ukrainie). Znaczenia te stały się na tyle powszechne, że użycia w jego pierwotnym sensie ograniczyły się do tekstów specjalistycznych dotyczących historii Polski.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego