Zagadki czasem nie znajdują jednoznacznego i oczywistego rozwiązania. Zanim jednak spróbujemy go poszukać, trzeba przywołać szerszy kontekst przypowieści Wacława Potockiego Czuj, stary pies szczekaII:
CZUJ, STARY PIES SZCZEKA. SATYRICUM. DRUGI RAZ
Stary pies – gospodarzu, czuj o sobie! – szczeka;
Dosypiasz-li, szkoda cię, ba, zginienie czeka:
Podkopują złodzieje, zbójcy na przemiany
Do komór, domu twego rozbierają ściany,
Porwi się, biały Orle! Radź o sobie, Lachu!
Cnotę wprzód, męstwo za nią postaw na szylwachu.
Domowi, co rzecz gorsza, żeby cicho kradli,
Złodzieje i postronni zbójcy cię opadli.
Trudno ustrzec domowych, snadniej ich odprawić,
„Gwałtownikom odważnie żelazem się stawić.
Poeta wzywa do czujności i aktywności w obronie zagrożonego bytu ojczyzny. Na ten sens składają się dwa paralelne obrazy: a) „stary pies” szczeka: czuj o sobie ‘miej się na baczności, strzeż się i pilnuj’; b) dom, to Polacy i nasza ojczyzna doświadczająca problemów wewnętrznych, której symbolem jest Orzeł Biały ― ona ma wzbić się w górę i pobudzić ducha walki, a Polacy mają radzić o sobie ‘zatroszczyć się, zadbać o siebie’ (co chyba dobrze oddawałoby dzisiejsze potoczne ogarnąć się). Wobec zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych trzeba wystawić wartę (por. stać na szyl(d)wachu ‘stać na warcie’). Stanąć na niej ma cnota i męstwo, a jeśli to konieczne, trzeba sięgnąć po broń (żelazem), by przeciwstawić się wrogowi. Językoznawca zapewne nie jest najlepszym przewodnikiem po przekazach literackich, sądzę jednak, że także historyk literatury przystałby na taką interpretację, sięgającą do znaczenia zapomnianych już zwrotów barokowej polszczyzny.