Reforma pisowni – odcinek 10
Szanowni Państwo,
punkt 8.2 nowych, przyszłych zasad pisowni informuje: „Małą literą zapisuje się wyrazy pospolite, [...] m.in.: [...] [p]rzymiotniki utworzone od nazw własnych, zakończone na -owski, np. dramat szekspirowski, epoka zygmuntowska, koncert chopinowski, [...]”. Nie jest jednak jasne, jak zapisywać pozostałe przymiotniki – te utworzone od nazw własnych, notowane dotąd w WSO PWN dużą literą jako dzierżawcze, ale zakończone na inne końcówki niż -owy i -owski, czyli: -ański (Horacjański, Justyniański, Leibnizjański, Nietzscheański, Senekański, Schellingiański, Spinozjański), -ejski (Sokratejski) i -oński (Cyceroński, Napoleoński, Platoński).
Łączę pozdrowienia
Michał Gniazdowski
Szanowny Panie,
w przywołanym dokumencie opracowanym przez RJP oraz w komunikacie Rady dotyczącym zmian w pisowni znajdujemy rzeczywiście dwie informacje odnoszące się do przymiotników dzierżawczych utworzonych od nazw własnych osobowych:
- Ujednolicona zostaje pisownia przymiotników tworzonych od nazw osobowych, zakończonych na -owski, bez względu na to, czy ich interpretacja jest dzierżawcza (odpowiadają na pytanie: „czyj?”), czy też jakościowa (odpowiadają na pytanie: „jaki?”). Po wejściu w życie reformy będziemy je zawsze pisać od małej litery, por. np. dramat szekspirowski, epoka zygmuntowska, koncert chopinowski, koncepcja wittgensteinowska, wiersz miłoszowski.
- Przymiotniki utworzone od imion (rzadziej od nazwisk), zakończone na -owy, -in/-yn, -ów, mające charakter archaiczny, będą mogły być zapisywane małą lub wielką literą, np. jackowe dzieci lub Jackowe dzieci, jacków dom lub Jacków dom, poezja miłoszowa lub poezja Miłoszowa, zosina lalka lub Zosina lalka.
Autorzy opracowania rzeczywiście nie wspominają o pozostałych przymiotnikach dzierżawczych należących do pierwszej z wymienionych grup, które kończy inny sufiks niż -owski. Formant ten jest w istocie „wygodny”, ponieważ w najmniejszym stopniu wpływa na kształt podstaw, z którymi się łączy. Dzięki tej cesze ma on niewątpliwie sporą frekwencję. Nie jest to jednak jedyny formant, który tworzy przymiotniki dzierżawcze we współczesnej polszczyźnie. W uzusie spotkać można przecież formant -ski z innym niż -ow- rozszerzeniem tematycznym, wynikającym z charakterystyki wygłosu podstawy słowotwórczej, por. np. -(-aj-, -ań-, -ej-, -eń-, -iń-/-yń-, -ij-/-yj-, -oń-, -uj-, -uń-)ski. Wydaje się, że intencją autorów reformy ortografii było to, aby i tego rodzaju przymiotniki pisać konsekwentnie małymi literami. Do wejścia reformy w życie mamy jeszcze ponad rok, trzeba więc mieć nadzieję, że sytuacja się wyjaśni.
Łączę pozdrowienia
Adam Wolański
PS Komunikat o zmianach w pisowni, które wejdą w życie 1 stycznia 2026 r., można znaleźć m.in. na stronie Rady Języka Polskiego.
