Rzeczownik Rzeczpospolita – także w oficjalnej nazwie państwa Rzeczpospolita Polska – może być odmieniany na dwa sposoby, tzn. bez fleksji wewnętrznej oraz z zachowaną fleksją obu członów. Ten pierwszy sposób polega na tym, że faktyczny zrost jest taktowany jako formalna całość i odmianie podlega tylko ostatni człon, czyli przymiotnik pospolita. Drugi sposób wygląda z kolei tak, że deklinacja obejmuje oba człony, tj. rzeczownik rzecz i przymiotnik pospolita. Wzorzec takiej obocznej odmiany wygląda następująco:

• M. Rzeczpospolita, l.mn. Rzeczpospolite a. Rzeczypospolite;
• D. Rzeczpospolitej a. Rzeczypospolitej, l.mn. Rzeczpospolitych a. Rzeczypospolitych;
• C. Rzeczpospolitej a. Rzeczypospolitej, l.mn. Rzeczompospolitym a. Rzeczpospolitym;
• B. Rzeczpospolitą, l.mn. Rzeczpospolite a. Rzeczypospolite;
• N. Rzecząpospolitą a. Rzeczpospolitą, l.mn. Rzeczamipospolitymi a. Rzeczpospolitymi;
• Ms. (o) Rzeczpospolitej a. Rzeczypospolitej, l.mn. Rzeczachpospolitych a. Rzeczpospolitych;
• W. Rzeczpospolita a. Rzeczypospolita, l.mn. Rzeczpospolite a. Rzeczypospolite.

Formy oboczne nie dotyczą mianownika i biernika liczby pojedynczej. Jedyna poprawna postać mianownika to Rzeczpospolita (Polska), a biernika – Rzeczpospolitą (Polską).