Siwa czy Śiwa? Gudżarati czy gudźarati?
Jak po polsku należy pisać imię jednego z najważniejszych bogów hinduskiego panteonu – Siwa czy Śiwa? Encyklopedia PWN podaje 2 wersje, skłaniając się ku postaci Śiwa, natomiast słownik ortograficzny PWN notuje tylko formę Siwa. Podobne rozbieżności są w przypadku innych wyrazów pochodzących z sanskrytu:
- język gudżarati (słownik), gudźarati (encyklopedia)
- ind. opowieści o poprzednich wcieleniach Buddy to wg słownika dżataki, a wg encyklopedii – dźataki
- słownik notuje wyraz jadżnia, w encyklopedii jednak ma on formę jadźna.
Jeżeli Encyklopedia PWN akceptuje dość „niepolskie” zbitki dźa, ńa, śi, ća itp, to czemu nie akceptuje ich słownik ortograficzny, zamieniając je na dża, nia, si?
Nie określona bliżej w pytaniu „encyklopedia PWN” z pewnością wydana została nie wcześniej niż w roku 1994, ponieważ do r. 1993 wszystkie encyklopedie tego wydawnictwa podawały wyłącznie pisownię Siwa, gudżarati, dżataki, jadżnia itd. Po tym roku przyjęto nowe zasady zapisu nazw indyjskich, które we wstępie do 1. tomu „Nowej encyklopedii powszechnej PWN” określono jako „transkrypcję polską” (zastosowano jednak angielski zapis „nazwisk osobistości indyjskich z końca XIX i XX w.”).
Pisałem już na ten temat w artykule zamieszczonym w Zeszytach Prasoznawczych (2000, nr 1-2; dostępny też pod adresem http://uranos.cto.us.edu.pl/~grzenia/geograf.htm). Uważam mianowicie, że innowacja wprowadzona przez Redakcję Encyklopedii WN PWN jest zbędna, gdyż:
1) W transkrypcji zastosowano zapis niezgodny z regułami polskiej ortografii odnoszącymi się do zapisu spółgłosek miękkich. Tłumaczy to, dlaczego innowacji tych nie zaakceptowali autorzy Nowego słownika ortograficznego PWN.
2) Transkrypcja nie ma charakteru międzynarodowego, co przemawiałoby na jej korzyść; wręcz przeciwnie – wyraźnie lokalny. Sprawia to, iż wzrasta liczba wariantów pisowni nazw obcych. Tym sposobem oddalamy się od pożądanego przez wielu ideału normalizacji nazewnictwa.
3) Formy typu gudżarati, Puttuczczeri są rezultatem spolszczenia form angielskich, który jest w Indiach pomocniczym językiem urzędowym. Jeśli nie akceptujemy takich spolszczeń, to zamiast zastępować je innymi spolszczeniami, korzystniej byłoby stosować zapisy angielskie. Można oczywiście zrozumieć intencje encyklopedystów – chodziło im o możliwie wierne oddanie wymowy w języku hindi, jednak taki czy inny polski zapis będzie tylko przybliżeniem brzmienia oryginalnego.
Jak w takim razie pisać te wyrazy? Moim zdaniem należy pozostać przy tradycyjnych, zgodnych z regułami polskiej pisowni.
