Śmieci a dzieci
Z poważaniem,
Agnieszka
12.04.2018
12.04.2018
Dlaczego w narzędniku słowo śmieci brzmi śmieciami, skoro podobnie brzmiące dzieci odmieniają się już inaczej? Czy obowiązuje tu jakaś zasada? Z poważaniem,
Agnieszka
Końcówka narzędnika liczby mnogiej -mi dawniej była typowa dla części rzeczowników zakończonych spółgłoską miękką (a więc np. ć – w słowie dzieci). Końcówkę -ami zaś przybierała zdecydowana większość rzeczowników – nie tylko te, których temat kończy się spółgłoską twardą (dom – domami, pies – psami) lub stwardniałą (miesiąc – miesiącami, żołnierz – żołnierzami), lecz także część miękkotematowych (krawędź – krawędziami).
Jako że grupa rzeczowników przybierających końcówkę -mi była zdecydowanie mniej liczna niż tych, które tworzyły narzędnik za pomocą zakończenia -ami, to ta druga końcówka (--ami) stała się ekspansywna i zaczęła dominować też wśród rzeczowników miękkotematowych. Współcześnie na -mi w narzędniku pluralnym zakończone są nieliczne wyrazy (oczywiście wyłącznie miękkotematowe) – oprócz dziecka (dziećmi) są to np. koń (końmi), kość (kośćmi), liść (liśćmi), gość (gośćmi). Część rzeczowników (miękkotematowych) przybiera obie końcówki: gałąź – gałęziami / gałęźmi, gwóźdź – gwoździami / gwoźdźmi, a całkiem spora grupa ma już wyłącznie -ami (część – częściami, słoń – słoniami, garść – garściami itd.).
Jako że grupa rzeczowników przybierających końcówkę -mi była zdecydowanie mniej liczna niż tych, które tworzyły narzędnik za pomocą zakończenia -ami, to ta druga końcówka (--ami) stała się ekspansywna i zaczęła dominować też wśród rzeczowników miękkotematowych. Współcześnie na -mi w narzędniku pluralnym zakończone są nieliczne wyrazy (oczywiście wyłącznie miękkotematowe) – oprócz dziecka (dziećmi) są to np. koń (końmi), kość (kośćmi), liść (liśćmi), gość (gośćmi). Część rzeczowników (miękkotematowych) przybiera obie końcówki: gałąź – gałęziami / gałęźmi, gwóźdź – gwoździami / gwoźdźmi, a całkiem spora grupa ma już wyłącznie -ami (część – częściami, słoń – słoniami, garść – garściami itd.).
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski