Śmieci a dzieci

Śmieci a dzieci
12.04.2018
12.04.2018
Dlaczego w narzędniku słowo śmieci brzmi śmieciami, skoro podobnie brzmiące dzieci odmieniają się już inaczej? Czy obowiązuje tu jakaś zasada? 

Z poważaniem,
Agnieszka
Końcówka narzędnika liczby mnogiej -mi dawniej była typowa dla części rzeczowników zakończonych spółgłoską miękką (a więc np. ć – w słowie dzieci). Końcówkę -ami zaś przybierała zdecydowana większość rzeczowników – nie tylko te, których temat kończy się spółgłoską twardą (dom – domami, pies – psami) lub stwardniałą (miesiąc – miesiącami, żołnierz – żołnierzami), lecz także część miękkotematowych (krawędź – krawędziami).
Jako że grupa rzeczowników przybierających końcówkę -mi była zdecydowanie mniej liczna niż tych, które tworzyły narzędnik za pomocą zakończenia -ami, to ta druga końcówka (--ami) stała się ekspansywna i zaczęła dominować też wśród rzeczowników miękkotematowych. Współcześnie na -mi w narzędniku pluralnym zakończone są nieliczne wyrazy (oczywiście wyłącznie miękkotematowe) – oprócz dziecka (dziećmi) są to np. koń (końmi), kość (kośćmi), liść (liśćmi), gość (gośćmi). Część rzeczowników (miękkotematowych) przybiera obie końcówki: gałąźgałęziami / gałęźmi, gwóźdźgwoździami / gwoźdźmi, a całkiem spora grupa ma już wyłącznie -ami (częśćczęściami, słońsłoniami, garśćgarściami itd.).
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego