Statuty kazimierzowskie; źródło czegoś; klasztor Benedyktynów/ benedyktynów

Statuty kazimierzowskie; źródło czegoś; klasztor Benedyktynów/ benedyktynów
15.06.2018
15.06.2018
Szanowni Państwo
Który zapis jest poprawny: statuty kazimierzowskie czy statuty Kazimierzowskie (Kazimierza Wielkiego)?
Czy można powiedzieć, że kronika jest źródłem do czegoś? Jaka jest prawidłowa łączliwość?
Jak zapisać klasztor benedyktynów, jeśli chodzi o konkretny obiekt, ale znajdujący się poza Polską?
Pozdrawiam
Król Kazimierz Wielki dążył do unifikacji kraju i z tego powodu chciał ujednolić prawo. Nie była to jednak sprawa prosta (napotkał m.in. opór ludności) i dlatego poprzestał na regulacji prawa w Wielkopolsce i Małopolsce. Dla tej pierwszej opracowano więc Statut piotrkowski (od nazwy Piotrków Trybunalski, gdzie to przygotowano i uroczyście ogłoszono), dla drugiej Statut wiślicki (gdyż miastem, w którym nad tym pracowano, była Wiślica). Stąd trzy określenia funkcjonujące do dzisiaj na ‘zbiór praw, pierwszych regulacji prawotwórczych na ziemiach polskich dokonanych w poł. XIV wieku’: Statuty Kazimierza Wielkiego, Statuty kazimierzowskie i Statuty piotrkowsko-wiślickie (lub Statuty wiślicko-piotrkowskie). Jak widać, jedynie człon pierwszy w drugiej i trzeciej nazwie zawiera wielką literę (zgodnie z regułą [73] WSO). Mimo to spotyka się niekiedy pisownię obydwu członów małymi literami – statuty kazimierzowskie (także statuty wiślicko-piotrkowskie czy statut wielkopolski, statut małopolski), co można uznać za dopuszczalne, jeśli wyrażenia traktuje się jako apelatywne, opisowe.

Jeśli chodzi o pytanie drugie, wątpliwości nie ma żadnych. Mówi się i pisze źródło czegoś (w znaczeniu ‘początek, punkt wyjścia’, rzeczownik źródło rządzi dopełniaczem). Za poprawne należy zatem uznać zdanie kronika jest źródłem czegoś.
Co się tyczy pytania trzeciego, to nie wiem do końca, czy je dobrze zrozumiałem… Jeśli słowo benedyktyni nie wchodzi do nazwy własnej obiektu sakralnego, ale jest określeniem opisowym, wówczas obydwa człony zapisuje się małymi literami (klasztor benedyktynów), np. klasztor na Břevnovie w Pradze jest klasztorem benedyktynów pw. św. Małgorzaty. Wielka litera w słowie benedyktyni potrzebna jest za to w nazwie klasztor Benedyktynów w Orłowej (klasztor oo. Benedyktynów w Orłowej).
Maciej Malinowski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego