Święty Mikołaj i święty mikołaj

Święty Mikołaj i święty mikołaj
17.03.2017
17.03.2017
Szanowni Państwo,
po lekturze porad nt. Świętego Mikołaja można uznać, że kwestia pisowni wielką/małą literą jest żywa i w fazie kształtowania się. Czy coś się zmieniło od najnowszej porady, z 2013 r.? Pytam, bo np. Słownik języka polskiego podaje pisownię wielkimi literami niezależnie od znaczenia. Wiem, że WSO ma na tym polu prym w stosunku do SJP, ale hasła tego w internetowym WSO brak.

Z wyrazami szacunku
Czytelnik
Pisownia, o którą pyta internauta, jest już ustalona i usankcjonowana przez słowniki ortograficzne (teraz czas na słowniki ogólne języka polskiego…). W Wielkim słowniku ortograficznym PWN, red. E. Polański (Warszawa 2016, s. 688) przy haśle Mikołaj czytamy: Święty Mikołaj (skrót: św. Mikołaj), a przy haśle mikołaj (‘przebrany człowiek’): święty mikołaj. W pierwszym wypadku chodzi o Mikołaja biskupa z Miry (gr. Άγιος Νικóλαος, łac. Sanctus Nicolaus), żyjącego na przełomie III i IV w., świętego katolickiego i prawosławnego (jak wiemy, wsławił się cudami i pomagał biednym, chorym i potrzebującym). Piszemy Święty Mikołaj lub św. Mikołaj tak jak Święty Jan Ewangelista / św. Jan Ewangelista czy Święty Jan Chrzciciel / św. Jan Chrzciciel. Zapis święty mikołaj (lub mikołaj), na razie mało stosowany, możliwy jest wtedy, gdy mamy na myśli – jak wspomniałem – ‘przebranego człowieka, postać związaną z obyczajem obdarowywania prezentami; figurkę św. Mikołaja, np. z czekolady’. Pisownia słownictwa religijnego R. Przybylskiej i W. Przyczyny (Tarnów 20111, s. 16) podaje takie oto przykłady użycia pisowni święty mikołaj: Przed świętami na ulicach i w supermarketach pojawia się mnóstwo (świętych) mikołajów; Wynajął (świętego) mikołaja; W prezencie otrzymał mikołaja. Napiszemy święty mikołaj również w znaczeniu ‘dobroczyńca’, np. Nasza sąsiadka to prawdziwy (święty) mikołaj – wszystkim pomaga. Według R. Przybylskiej i W. Przyczyny termin święty mikołaj funkcjonuje już jako frazeologizm (por. miłosierny samarytanin, sodoma i gomora).
Maciej Malinowski, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego