Szarańcza a pomarańcza

Szarańcza a pomarańcza
2.12.2019
2.12.2019
Szanowni Państwo,
chciałam zapytać dlaczego wyraz szarańcza ma w dopełniaczu liczby mnogiej formę szarańczy, a nie szarańcz, oraz dlaczego poprawna jest forma pomarańczy (również w dopełniaczu liczby mnogiej).

Łączę wyrazy szacunku
Rzeczowniki żeńskie zakończone tzw. spółgłoskami historycznie miękkimi (czyli takimi, które są zapisane literami cz, dż, sz, ż, rz, c, dz) oraz spółgłoskami miękkimi (czyli zapisywane np. literami ni, ci, dzi) nie mają dopełniacza liczby mnogiej jednolitego dla całej kategorii. Część z nich przybiera bowiem końcówkę (po spółgłosce historycznie miękkiej: -y, po spółgłosce miękkiej: -i), część nie (czyli przybiera tzw. zero morfologiczne), a część tworzy ten przypadek na oba sposoby – wszystko to jest uwarunkowane na ogół historycznie. I tak, do ostatniej grupy należy np. pomarańcza (tych pomarańczy oraz tych pomarańcz), do przedostatniej – np. tarcza (tylko: tych tarcz), a do pierwszej – np. szarańcza (tych szarańczy). Można sądzić, że w dopełniaczu liczby mnogiej powinny zwyciężyć formy bezkońcówkowe, gdyż końcówka -y (a po spółgłoskach miękkich: -i) występuje też w dopełniaczu liczby pojedynczej (tej pomarańczy, tej tarczy, tej szarańczy). Jak jednak pokazują przykłady, wyrazistość nie zawsze jest istotna dla użytkowników języka.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego