Szyk zaimka zwrotnego się
Dzień dobry,
bardzo proszę o Państwa opinię na temat miejsca się w zdaniu. Czy to prawda, że należy stawiać się przed czasownikiem (jeśli oczywiście nie zostanie postawione na początku zdania)? W wielu publikacjach największych wydawnictw polskich nie zauważyłam stosowania takiej zasady. Z góry dziękuję za odpowiedź.
Z poważaniem
Ewa
Zaimka zwrotnego się nie należy używać ani na końcu zdania, ani na jego początku, ani po przyimku. Dzieje się tak dlatego, że wyraz ten jest niesamodzielny i nieakcentowany (stanowi nieakcentowaną formę dopełniacza i biernika zaimka zwrotnego siebie).
Zaimek się najlepiej umieszczać przed czasownikiem, por. np.
- Czy pan o jego córkę się stara? (nie: *Czy pan o jego córkę stara się?)
- Nie mógł sam tak długo się ukrywać. (nie: *Nie mógł sam tak długo ukrywać się.)
Czasami się w pozycji przedczasownikowej może być oddzielone od czasownika innym wyrazem lub wyrazami, por. np.
- Nie mógł się sam tak długo ukrywać.
Jeśli się występuje po czasowniku, musi stać bezpośrednio po nim, por. np.
- Musiał sam zająć się tą sprawą.
W pozycji końcowej stawiamy się jedynie w zdaniach składających się tylko z orzeczenia, por. np.
- Napijecie się?
- Nie śmiej się.
- Nie zgadzam się.
- Pomyliłeś się.
- Posuń się.
- Rusz się!
