Tautologie

Tautologie
18.04.2016
18.04.2016
Serdecznie proszę o rozwianie wątpliwości, czy (opierając się na podanej niżej definicji) stwierdzenia piekielne piekło oraz owych i tych możemy uznać za tautologie?
Definicja (SJP): „1. wyrażenie złożone z wyrazów o takim samym lub bardzo podobnym znaczeniu, zwykle oceniane jako błąd, np. cofać się w tył; pleonazm, tautologizm”.

Z wyrazami szacunku
Alicja Chlebica
Tautologia jest terminem definiowanym różnie – w zależności od źródła i od przyjętego paradygmatu badawczego. Na przykład na gruncie kultury języka zwykle rozróżnia się pleonazmy i tautologie ze względu na stosunek składniowy członów tworzących wyrażenie (tautologia to związek współrzędny, pleonazm – nadrzędno-podrzędny). Są i inne różnice, w tej chwili nieistotne.
Wskazane przez Panią wyrażenia to – z punktu widzenia składni – pleonazm (piekielne piekło) i tautologia (owych i tych).
Są to wyrażenia redundantne, tzn. występuje w nich powtórzenie treści. Piekielne piekło jest zbudowane tak jak masło maślane, oczywista oczywistość, najprawdziwsza prawda, z kolei owych to forma zaimka ów, mającego w zasadzie bardzo podobne odniesienie jak zaimek ten, którego formę tych mamy we wskazanym związku (zwróćmy tylko uwagę na to, że jego właściwa postać to tych i owych).
Z tego jednak, że omawiane wyrażenia są redundantne, nie wynika, że są niepoprawne – bardzo często dochodzi w takich wypadkach do frazeologizacji, by przywołać choćby wspomniane już wcześniej masło maślane czy wyrażenie tylko i wyłącznie.
Nie jestem pewna, czy odpowiadam na wszystkie Pani pytania – list do poradni przyszedł chyba ucięty w którymś miejscu. Gdyby czuła Pani niedosyt – proszę napisać ponownie.
Agata Hącia
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego