To jeden (?), jedno (?) z najlepszych… lat (?), roków (?)
To jeden z najlepszych roków.
Z góry dziękuję za pomoc
19.12.2015
19.12.2015
Czy możliwe jest użycie staropolskiej liczby mnogiej słowa rok? Ostatnio w jednym z programów telewizyjnych zostało wypowiedziane zdanie, którego fragment brzmiał tak: To jeden z najlepszych roków.
Z góry dziękuję za pomoc
Rzeczownik rok w liczbie mnogiej przyjmuje formy: lata, lat itd., nie zaś roki, roków itd., a zatem wypowiedź, którą Pani usłyszała, była błędna.
Trudno jednak poprawić ją tak, aby zachować tę samą konstrukcję: „to jeden z najlepszych + nazwa rok w liczbie mnogiej”, ponieważ forma lata (jako liczba mnoga rzeczownika rok) nie ma liczby pojedynczej, a zatem nie może łączyć się z liczebnikiem jeden w liczbie pojedynczej. Inaczej mówiąc: nie jest poprawne zdanie: *To jeden z najlepszych lat, a zdanie i To jedno z najlepszych lat zawiera rzeczownik lato ‘pora roku’.
Oczywiście, poprawne jest zdanie: To jedne z najlepszych lat (z liczebnikiem jeden w liczbie mnogiej), ale przynosi ono inną treść niż to, które jest przedmiotem dyskusji (odnosi się do kilku lat, nie zaś do jednego roku). Treść wyrażoną w zdaniu, o którym mowa, należałoby ująć w taki sposób, aby uniknąć połączenia liczebnika jeden z formą lat, np.
To bardzo dobry rok, jeden z najlepszych.
Trudno jednak poprawić ją tak, aby zachować tę samą konstrukcję: „to jeden z najlepszych + nazwa rok w liczbie mnogiej”, ponieważ forma lata (jako liczba mnoga rzeczownika rok) nie ma liczby pojedynczej, a zatem nie może łączyć się z liczebnikiem jeden w liczbie pojedynczej. Inaczej mówiąc: nie jest poprawne zdanie: *To jeden z najlepszych lat, a zdanie i To jedno z najlepszych lat zawiera rzeczownik lato ‘pora roku’.
Oczywiście, poprawne jest zdanie: To jedne z najlepszych lat (z liczebnikiem jeden w liczbie mnogiej), ale przynosi ono inną treść niż to, które jest przedmiotem dyskusji (odnosi się do kilku lat, nie zaś do jednego roku). Treść wyrażoną w zdaniu, o którym mowa, należałoby ująć w taki sposób, aby uniknąć połączenia liczebnika jeden z formą lat, np.
To bardzo dobry rok, jeden z najlepszych.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
