To sto złotych, te sto złotych czy tych sto złotych?

To sto złotych, te sto złotych czy tych sto złotych?
30.10.2016
30.10.2016
Szanowni Państwo,
tego typu problem składniowy był już nie raz poruszany, ale jakoś w dalszym ciągu nie jest to dla mnie jasne: Pożyczyłem mu to, te czy tych sto złotych?

Z wyrazami szacunku
Czytelnik
Na pewno nie jest poprawne zdanie Pożyczyłem mu to sto złotych, ponieważ to jest zaimkiem w liczbie pojedynczej, łączonym z rzeczownikami rodzaju nijakiego, a sto to liczebnik. Można sobie wyobrazić jednie konstrukcję To sto złotych było zniszczone, w której wyrażenie sto złotych oznacza banknot stuzłotowy – wówczas sto staje się rzeczownikiem (zresztą, do tej kategorii kiedyś wyraz ten należał).
Możliwe jest jedynie łączenie liczebnika (odnoszącego się do wartości większej niż jeden) z zaimkiem w liczbie mnogiej. Ponieważ liczebnik sto (tak jak pięć, sześć itd.) wymaga dopełniacza (sto → czego? → złotych, psów, domów, pól itd.), to najwłaściwsze jest połączenie go z zaimkiem w dopełniaczu liczby mnogiej, a więc tych (Pożyczyłem mu tych sto złotych).
Poprawne są jednak także konstrukcje z zaimkiem w mianowniku liczby mnogiej: Pożyczyłem mu te sto złotych.
Opisane tu zasady dotyczą połączeń liczebników ze wszystkimi zaimkami, nie tylko ze wskazującymi. Powiemy zatem zarówno: Moich pięć psów biegało po parku, jak i Moje pięć psów biegało po parku. Należy pamiętać o tym, że jeśli zaimek stoi po liczebniku (a nie przed nim), to musi on przybrać postać dopełniacza, a zatem: Pięć moich psów biegało po parku.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego