Tu jest pies pogrzebany

Tu jest pies pogrzebany
7.05.2003
7.05.2003
Moja polonistka twierdziła,że frazeologizm „Tu lezy pies pogrzebany” stanowi błędną kalkę z języka niemieckiego, jest niepoprawny, bo inaczej niż w oryginale stosowany. Na dowód podawała fakt, iż słownik frazeologiczny nie notuje takiego związku. Popularnośc i zakres używania udowadnia jednak co innego. Proszę o informacje, czy rzeczywiście jego stosowanie stanowi nadużycie.
Dziękuję za odpowiedź.
Ludzie często powołują się na brak jakiegoś słowa lub wyrażenia w słowniku, aby uzasadnić, że jest ono niepoprawne. Rozumowanie takie jest oczywiście nieuprawnione: leksykografowie mogli czegoś nie zanotować przez przeoczenie, z powodu świadomej decyzji, ze względu na interwencję cenzury i ze stu innych powodów. Możliwe jest nawet błędne koło: ludzie uważają, że coś jest błędem, ponieważ nie występuje w słowniku, a słownikarz obchodzi to z daleka, ponieważ słyszał, że ludzie oceniają to jako błąd.
Pani polonistka uznała ponadto, że wystarczającym powodem, aby zdyskwalifikować wyrażenie „Tu jest pies pogrzebany”, jest to, że w języku niemieckim używa się go inaczej niż w polskim. I z tym rozumowaniem nie sposób się zgodzić. Po pierwsze, słowniki niemieckie nie potwierdzają, aby znaczenie cytowanej frazy było inne w polszczyźnie niż w niemczyźnie. Po drugie zaś, wyrazy i wyrażenia zmieniają swoje znaczenie i jest to proces naturalny.
Zwrotu „Tu jest pies pogrzebany” można nie lubić, ale nie powinno się swoich sympatii i antypatii narzucać innym. W XIX wieku i na początku XX wieku obrona polszczyzny przed germanizmami miała jakiś sens – był to wszak język zaborcy, walka z wpływami języka niemieckiego była patriotycznym obowiązkiem. Dziś raczej boimy się anglicyzmów i tylko siłą inercji zwalczamy jeszcze niektóre stare zapożyczenia (czynią to np. słowniki poprawnej polszczyzny). Sądzę, że najbardziej rozpowszechnione zapożyczenia należałoby raczej pielęgnować jako zabytki języka – dokumenty naszych historycznych kontaktów z innymi narodami.
Mirosław Bańko
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego