Tworzenie przymiotników od nazw stanów USA

Tworzenie przymiotników od nazw stanów USA

31.12.2023
31.12.2023

Jakie są zasady tworzenia, bądź nietworzenia przymiotników od nazw stanów w USA? Dlaczego np. jest arizoński lub montański, a nie ma newadzkiego (nevadzkiego)? I co z nazwami stanów Ohio, Idaho itd. Czy jest jakaś zasada, czy traktujemy to w jakiś sposób „zdroworozsądkowo” i od stanu Massachusetts nawet nie próbujemy?

Od nazw państw, krain, regionów, okręgów administracyjnych i miast tworzy się zasadniczo dwa typy derywatów – przymiotniki oraz rzeczownikowe nazwy mieszkańców. W wypadku obcych nazw własnych geograficznych tego rodzaju derywacja nie zawsze jest możliwa. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że niektóre nazwy własne mają zakończenia niespotykane w wyrazach polskich i dodanie odpowiedniego przyrostka (tworzącego przymiotnik lub nazwę mieszkańca) natrafia na podobne trudności, jak dodanie odpowiedniej końcówki fleksyjnej. W niektórych wypadkach nie potrafimy nawet jednoznacznie ustalić, jaki jest rodzaj gramatyczny danej nazwy własnej. Jeśli nie możemy ustalić rodzaju gramatycznego, trudno przypisać daną nazwę do właściwego wzorca odmiany. Czasami kłopot sprawia nam ustalenie zakończenia tematu fleksyjnego. Nie wiemy, czy odmieniać formę pisaną danego wyrazu, czy też jego formę mówioną. Wszystkie tego rodzaju kłopotliwe sytuacje sprawiają, że wiele nazw pozostaje nieodmiennych, a to z kolei ogranicza ich podatność na operacje słowotwórcze, w tym czasami na tworzenie derywatów przymiotnikowych.

Produktywne słowotwórczo są zatem przede wszystkim te nazwy stanów USA, które mają określony jednoznacznie rodzaj gramatyczny i odmieniają się w polszczyźnie, por. np.

  • Arizona, C., Ms. ArizonieArizończyk, Arizonkaarizoński;
  • Montana, C., Ms. MontanieMontańczyk, Montankamontański;
  • Nevada, C., Ms. NevadzieNevadczyk, Nevadkanevadzki.

Ale:

  • Ohio – r.n., nazwa nieodmienna, nazwa mieszkańca tylko opisowo; przymiotnika nie tworzy się;
  • Idaho – r.n., nazwa nieodmienna, nazwa mieszkańca tylko opisowo; przymiotnika nie tworzy się;
  • Massachusetts – r.n., nazwa nieodmienna, nazwa mieszkańca tylko opisowo; przymiotnika nie tworzy się.

Oczywiście zdarzają się i takie sytuacje, że danej nazwy stanu USA w polszczyźnie nie odmieniamy i nie tworzymy od niej nazwy mieszkańca, lecz tworzymy przymiotnik, por. np.

  • Arkansas, r.n., nazwa nieodmienna, nazwa mieszkańca tylko opisowo, przym. arkansaski.
Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego