Wołać po nazwisku?

Wołać po nazwisku?
22.01.2010
22.01.2010
Witam,
ostatnio spotkałam się z opinią, że zwrot Panie Pawle Kanio jest niepoprawny. Chodzi o odmianę nazwiska w tym wyrażeniu – czy jest to forma użyta poprawnie, czy też nie? Bardzo proszę o odpowiedź.
Pzdr.
Kilka rzeczy trzeba powiedzieć w związku z tym pytaniem. Po pierwsze, nieuprzejmie jest zwracać się do adresata po nazwisku. „Chodźcie tu, Nowak” można usłyszeć w niektórych środowiskach, ale nie w ogólnej polszczyźnie. Dodanie imienia nie czyni tego zwrotu bardziej eleganckim: „Chodźcie tu, Janie Nowak” brzmiałoby wręcz zabawnie, podobnie jak w wypowiedzi Aleksandra Kwaśniewskiego: „Ludwiku Dorn i Sabo! Nie idźcie tą drogą”.
Po drugie, wołacz od nazwiska jest w polszczyźnie równy mianownikowi, nawet więc gdybyśmy się zdecydowali go użyć, to nie w formie panie Kanio, lecz w formie panie Kania. W cytowanej wypowiedzi A. Kwaśniewskiego wołacz został poprawnie utworzony: Ludwiku Dorn, nie Ludwiku Dornie.
Po trzecie, jeśli nie zwracać się do adresata tak jak w pytaniu, to jak inaczej? Jeśli ma on zawód lub stanowisko, które uprawniają do użycia tytułu, to można skorzystać z tej możliwości, np. panie redaktorze, panie doktorze, panie mecenasie (zob. wykaz form adresatywnych w Polszczyźnie na co dzień, s. 289–310). Jeśli jesteśmy z adresatem w wystarczająco zażyłych stosunkach, możemy zwracać się do niego za pomocą formuł typu panie Pawle, a przy jeszcze bliższej komitywie – wręcz po imieniu: Pawle, potocznie Paweł. W przeciwnym razie pozostaje nam uniwersalne proszę pana, które służy raczej do zwrócenia uwagi, słabiej zaś sprawdza się jako formuła adresatywna.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego