Wymowa i odmiana zapożyczeń francuskich

Wymowa i odmiana zapożyczeń francuskich

15.04.2023
15.04.2023

Szanowni Państwo,

dlaczego według WSO PWN rzeczownik camembert, który przecież wymawiamy [kamãber], odmienia się jak koncert? Czy nie należałoby podać przy nim takiej samej odmiany jak w przypadku spolszczonego wariantu kamamber (oczywiście z zachowaniem właściwej ortografii)?


Pozdrawiam serdecznie

Wieloletni Czytelnik Poradni

Opisany w pytaniu problem nie dotyczy wyłącznie rzeczownika camembert, lecz także innych zapożyczonych z francuszczyzny leksemów, jak również używanych w polszczyźnie francuskich nazw własnych, które są zakończone w piśmie na spółgłoskę niewymawianą. Zazwyczaj francuskie nazwy własne oraz nieprzyswojone na poziomie pisowniowym zapożyczenia, w których dochodzi do rozbieżności pomiędzy pisownią a wymową, zachowują oryginalną, tj. francuską, postać brzmieniową tylko w mianowniku liczby pojedynczej. W przypadkach zależnych są natomiast traktowane jak zapożyczenia wzrokowe (graficzne) i odczytywane – wraz z określonymi polskimi końcówkami gramatycznymi – doliterowo (tzw. wymowa ortograficzna). W miejscowniku liczby pojedynczej dochodzi zazwyczaj do charakterystycznych dla polszczyzny alternacji morfonologicznych obejmujących niewymawiane w mianowniku głoski ([t] : [ć], [s] : [ś], [d] : [dź] itd.), por.

  • camembert [wym. kamember]: camembertu, o camembercie;
  • Camus [wym. kami lub kamü]: Camusa, o Camusie;
  • de Coubertin [wym. kuberte]: de Coubertina, o de Coubertinie;
  • Diderot [wym. didero]: Diderota, o Diderocie;
  • Dumas [wym. dima lub düma]: Dumasa, o Dumasie;
  • Monet [wym. mone]: Moneta, o Monecie;
  • renault (samochód marki Renault) [wym. reno]: renaulta, o renaulcie;
  • Rimbaud [wym. rębo]: Rimbauda, o Rimbaudzie;
  • roquefort [wym. rokfor]: roquefortu a. roqueforta, o roqueforcie.

Opisane zjawisko ma długą tradycję piśmienniczą, w związku z czym wprowadzanie tu jakichkolwiek zmian nie będzie rzeczą prostą.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego