Zasada konwencjonalna w pisowni spójników z cząstką -by
Szanowni Państwo, mam kolejne pytanie. Za poprzednie odpowiedzi bardzo dziękuję. Proszę mi powiedzieć, czy nie można byłoby zamienić pisowni łącznej boby, toby itd. na zapis rozłączny? To boby, toby wygląda dziwacznie, wręcz śmiesznie. Rozumiem, że nie dałoby się zmienić zapisu słowa rzeka na żeka, bo jest to umotywowane historycznie, ale boby, toby nie da się chyba obronić tradycją i historią języka. Z uszanowaniem Mirek
Szanowny Panie,
pisownia, o której Pan wspomina, oparta jest na tzw. zasadzie konwencjonalnej. Jest ona arbitralnie ustalana przez językoznawców. Nie ma oparcia ani w wymowie, ani w budowie morfologicznej wyrazów, ani też w ich historycznym pochodzeniu. Zasady konwencjonalne w ortografii zapewne łatwiej zmienić niż pozostałe reguły oparte na fonologii, morfologii czy też motywowane względami historycznojęzykowymi. Rzecz w tym jednak, że pisownia cząstki -by ze spójnikami jest przemyślana. Z przeważającą większością spójników zapisuje się ją łącznie, w tym ze spójnikami boby i toby. Gdyby chcieć zastosować tu pisownię rozdzielną, to konsekwentnie należałoby ją wprowadzić również w wypadku takich spójników, jak np. choćby, gdyby, jakby, jakoby, jeśliby, żeby, które – wpiszę się na chwilę w Pańską konwencję stylistyczną – wcale już tak „śmiesznie” nie wyglądają.
Proszę też zwrócić uwagę, że pisownia łączna i rozdzielna pozwala nam różnicować tożsame formy w różnych funkcjach i znaczeniach, por. np.
- Gdyby chciał, toby to zrobił (spójnik), ale: To by się dało zrobić (zaimek + wykładnik trybu przypuszczającego, por. To dałoby się zrobić).
- Jakby tego było mało, zaspałem (spójnik = gdyby, jak gdyby), ale: Jak by to zrobić, żeby się wszystkim podobało? (zaimek = w jaki sposób? + wykładnik trybu przypuszczającego).
- Pójdę tam, żeby ochłonąć (spójnik = aby), ale: Domyślam się, że by się ucieszyła (spójnik + wykładnik trybu przypuszczającego, por. Domyślam, że ucieszyłaby się).
Łączę pozdrowienia
