Zdania i wyrażenia zaczynające się od ale

Zdania i wyrażenia zaczynające się od ale
21.04.2020
21.04.2020
Czy w zdaniach, w których ale występuje na początku, powinniśmy stawiać przecinek w zaznaczonych miejscach?
Próby konstytucji własnego ja, ale i własnego świata bez przemocy, intryg i kłamstw wynikających z dorastania V są najlepiej pokazane w części pierwszej.
Albo:
Ale z punktu widzenia formy, narracji, sposobu kreowania przestrzeni V ta tradycyjna opowieść okazuje się tylko powtórzeniem.
Dziękuję za odpowiedź.
Interpunkcja zamykająca zdań i wyrażeń zaczynających się od spójników przeciwstawnych (np. a, ale, lecz, tylko) nie jest jednorodna. Zazwyczaj stosuje się przecinek zamykający wówczas, gdy ostatni człon ma w stosunku do członu poprzedzającego zakres zacieśniający, por. np.
Zbliżali się powoli, ale stale i systematycznie, do obranego celu.
W wypowiedzi ustnej przecinkowi odpowiada zazwyczaj przestanek oddechowy.
Pomijamy natomiast zazwyczaj przecinek zamykający, gdy następujący człon nie ma wyraźnie dodatkowego, zacieśniającego znaczenia, por. np.
Ma swój własny i subtelny, ale nieugięty sąd.
W takich wypadkach w warstwie brzmieniowej wypowiedzi brak jest przestanku oddechowego.
Do pierwszego ze zdań przywołanych w pytaniu powinniśmy raczej odnieść zasadę pierwszą, która zaleca użycie w takiej sytuacji przecinka, por.
Próby konstytucji własnego ja, ale i własnego świata bez przemocy, intryg i kłamstw wynikających z dorastania, są najlepiej pokazane w części pierwszej.
Drugie z przywołanych w pytaniu zdań ma jeszcze inny charakter, ponieważ stanowi samodzielne pod względem ortograficzno-interpunkcyjnym zdanie przeciwstawne w stosunku do innego wcześniejszego wypowiedzenia. Przecinek jest tu zbędny, ponieważ nie mamy do czynienia z przeciwstawieniem czegokolwiek w tym pojedynczym wypowiedzeniu.
Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego