Szanowna Pani,

wyjdźmy od następującego stwierdzenia: to, że różni badacze, w różnym okresie, odwołując się do materiału językowego o różnym zakresie, w odmienny sposób definiowali przywołane w pytaniu określenia terminologiczne, nie może dziwić. To całkiem naturalne. Mieliśmy bowiem do czynienia z nowym zjawiskiem, które na dodatek zmieniało się w czasie. Proces ten zresztą się jeszcze nie zakończył i przywołane w pytaniu określenia nadal wywołują rozmaite spory i dyskusje terminologiczne. Spróbujmy jednak wyjaśnić pokrótce poruszony problem.

Wszystkie trzy określenia zbudowano przez dodanie do podstawy słowotwórczej (afiks, prefiks, sufiks) przyrostka -oid (z gr. εἶδος, trb. eîdos, ze st.-gr. -ειδής, trb. -eidḗs), który znaczy tyle co ‘wygląd, postać, kształt’. Tak więc już na podstawie budowy słowotwórczej omawianych tu formacji możemy domniemywać, że mamy do czynienia z elementami przypominającymi swoją postacią afiks (‘cząstka słowotwórcza wyrazu występująca przed rdzeniem, po rdzeniu lub wewnątrz rdzenia’), prefiks (‘cząstka słowotwórcza wyrazu występująca przed jego rdzeniem lub jedna z paru cząstek poprzedzających rdzeń wyrazu; przedrostek’) i sufiks (‘cząstka słowotwórcza występująca w formacjach słowotwórczych po rdzeniu; przyrostek’).

Na największym poziomie ogólności afiksoidy (pojęcie to obejmuje swoim zakresem zarówno prefiksoidy, jak i sufiksoidy) to cząstki słowotwórcze genetycznie obce, wydzielane w wyrazach podzielnych tylko formalnie. Stanowią segmenty niesamodzielne, powtarzane w złożeniach (compositach) jednostronnie motywowanych. Jako człony złożeń zostały zdegradowane do poziomu środka derywacyjnego. Mają zdolność łączenia się zarówno z morfemami leksykalnymi rodzimymi, jak i obcymi.

Prefiksoidy poprzedzają rdzeń wyrazu. Do kategorii tej zalicza się najczęściej w polszczyźnie formy typu: e-, bio-, cyber-, eko-, endo-, hetero-, homo-, hydro-, izo-, makro-, maksi-, meta-, mikro-, mini-, mono-, poli-, psycho-, tele-. Człony te są etymologicznie wyrazami autosemantycznymi (samoznaczącymi), por. np. mikro- od gr. mikros ‘mały’. Ta cecha odróżnia je od prefiksów obcych zapożyczonych, których znaczenie może być oddane przez rodzimy przyimek o funkcji prefiksalnej, a więc wyraz synsemantyczny (niesamodzielny znaczeniowo), por. np. anty- (z gr. anti-) – pol. ‘przeciw’, kontr-/ kontra- (z fr. contre) – pol. ‘przeciw’, post- (z łac. post) – pol. ‘po’, super- (z łac. super-) – pol. ‘nad’. W polszczyźnie – oprócz tych już wymienionych prefiksów obcych – najbardziej produktywne słowotwórczo są następujące formy: a-/an-, de-/dez-, eks-, ekstra-, hiper-, hipo-, pro-, re-, ultra-.

Sufiksoidy występują w formacjach słowotwórczych po rdzeniu, por. człony typu: -burger (z ang. -burger), np. góralburger; -gate (z ang. -gate), np. drogówkagate, Orlengate, oscypekgate, Rywingate; -ing (z ang. -ing), np. łomżing, plażing; -land (z ang. -land), np. ciucholand; -man (z ang. -man), np. wiochmen; -(o)holik (z ang. (o)holic), np. herbatoholik, randkoholik.

Na koniec trzeba wyraźnie zaznaczyć, że powyższa charakterystyka ma charakter popularny. Należy zdawać sobie sprawę z tego, że prezentowane zjawisko jest niejednorodne. Badacze cały czas mają problem z wyznaczeniem ostrych granic pomiędzy procesami derywacji i kompozycji, w których uczestniczą obce cząstki. W nauce nadal tworzy się nowe terminy odnoszące się do prezentowanych tu zjawisk, por. np. pseudozłożenia, quasi-złożenia, struktury złożeniowe, złożenia bezinterfiksalne, złożenia z członem (nie)samodzielnym, złożenia z członem powtarzalnym, złożenia z członem związanym, złożenia zdezintegrowane, złożeniowce, złożenio-zestawienia.

Łączę pozdrowienia