akcent wyrazów jednosylabowych

akcent wyrazów jednosylabowych
11.05.2004
11.05.2004
Jak akcentować wyrazy jednosylabowe?
Wyrazy jednosylabowe mają swój własny akcent, na samogłosce, która jest dla każdego z nich ośrodkiem sylaby, np.: To mój dom. Jednak część wyrazów jednosylabowych nie ma własnego akcentu, lecz stanowi całość wymawianiową z wyrazem poprzedzającym (enklityki) lub następującym (proklityki).
Enklitykami są:
— jednosylabowe formy zaimków osobowych, np. ci, cię (przeczytam ci);
— jednosylabowe formy czasowników zaprzeczonych (nie wiem).
Proklitykami są:
— partykuła przecząca nie w połączeniu z co najmniej dwusylabowymi formami czasownika (nie żału, nie żałujemy, nie żałowalibyśmy);
— przyimki jednosylabowe, np. do sadu, nad ranem.
Są też wyjątki:
— w połączeniach przyimków z zaimkami jednosylabowymi akcent pada na przyimek (do nas), a jeśli przyimek jest dwusylabowy, to na ostatnią sylabę tego przyimka (koło nas);
— na przyimek akcent pada jeszcze w kilku utartych zwrotach, w których jednosylabowy wyraz występujący po przyimku nie jest jednosylabowym zaimkiem, ale np. rzeczownikiem czy liczebnikiem (pojechać na wieś, wyjść za mąż; trzy po trzy).
Por. Hanna Jadacka, Akcent [w:] Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, pod red. Andrzeja Markowskiego, Warszawa 1999, s. 1613–1615.
Artur Czesak, IJP PAN, Kraków
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego