alfabety niełacińskie w polskim zapisie

alfabety niełacińskie w polskim zapisie

5.02.2004
5.02.2004

Szanowni Państwo,

zwracam się do Państwa z prośbą o radę. Czy można gdzieś (najlepiej w Internecie) znaleźć reguły dotyczące zapisu polskiego (ewent. korzystającego z alfabetu łacińskiego) nazw, nazwisk i innych wyrażeń pochodzących z języków orientalnych i egzotycznych oraz języków używających azbuki?

Dziękuję bardzo i pozdrawiam.

Ireneusz Hyrnik

WN PWN

Sprawa jest bardzo skomplikowana, bo zapisem polskim wyrazów o pisowni niełacińskiej rządzą przede wszystkim: 1) zwyczaj językowy, 2) zasady transkrypcji, 3) reguły transliteracji. W praktyce oznacza to, iż nazwa obca może mieć trzy, a nawet więcej, polskich wariantów zapisu. O tym, jakich zapisów użyjemy, decyduje wiele czynników, m.in. rodzaj tekstów (np. transliteracja jest stosowana prawie wyłącznie w opisach bibliograficznych). Tylko zasady transliteracji są w miarę ścisłe, ponieważ regulują je normy urzędowe, ale mają ograniczony zakres stosowania, a poza tym znormalizowano u nas tylko zapis z cyrylicy, greki, hebrajskiego i jidisz. Dodatkowy kłopot polega na tym, że normy się zmieniają, na przykład w roku 2000 po raz drugi zmieniono normę zapisu z cyrylicy ustanowioną przed 30 laty.

Tabele pozwalające na stosowanie transkrypcji i transliteracji z języków posługujących się cyrylicą zostały opublikowane w Wielkim słowniku ortograficznym PWN, wersję internetową znajdzie Pan pod adresem https://sjp.pwn.pl/zasady/X-Transliteracja-i-transkrypcja-slowianskich-alfabetow-cyrylickich;629693.html (co prawda transliteracje oparto na normie z roku 1983).

Reguły transkrypcji z innych języków są rozproszone w różnych źródłach, najlepiej skorzystać ze słowników dwujęzycznych. Najbogatsze chyba z internetowych źródeł informacji na temat różnych systemów pisma znajdzie Pan pod adresem https://www.omniglot.com/, warto też poszukać w encyklopedii https://www.wikipedia.org/ oraz w witrynie https://www.yourdictionary.com/. Tabele pozwalające na „romanizację” alfabetów niełacińskich podaje Biblioteka Kongresu USA (https://www.loc.gov/catdir/cpso/roman.html), jeszcze bogatsza jest estońska witryna dostępna w języku angielskim pod adresem https://transliteration.eki.ee/.

Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego