budować się

budować się
8.11.2011
8.11.2011
Szanowni Państwo!
Od pewnego czasu drażni mnie wyrażenie: budować się. Na przykład: „Mój brat będzie się budował”, co oznacza, że brat będzie budował dom, czy to własnymi rękami, czy zlecając budowę specjalistom. Czy to sformułowanie jest poprawne i skąd w ogóle taka nietypowa konstrukcja? Nie wykluczam, że po prostu nie podoba mi się ta forma, stąd estetyczna „alergia”. Dziękuję z góry za odpowiedź.
Pozdrawiam serdecznie
Krzysztof Banach
Nie tylko Pana brat może się budować, ale nawet dom może – na pozór sam – się budować, por. „We wsi buduje się nowa szkoła” (obok nie budzącego chyba wątpliwości: „We wsi buduje się nową szkołę”). Pana brat może się także golić, nie biorąc do ręki żyletki ani golarki (por. „Brat goli się u fryzjera naprzeciwko”), i może się leczyć, sam sobie bynajmniej nie stawiając diagnozy i nie zapisując leków. Teoretycznie zdanie „Mój brat będzie się budował” jest dwuznaczne – czy też może raczej: niedookreślone – ale kontekst tego rodzaju niejasności zazwyczaj eliminuje.
Słowo się, dla uproszczenie zwane czasem zaimkiem zwrotnym, występuje w różnych funkcjach, z których tylko część mieści się w kategorii zwrotności, mianowicie gdy sprawca czynności niejako zwraca ją ku sobie, czyli sam jej podlega. Przykładem może być zdanie „Maria się myje” (odrzucamy mało prawdopodobną życiowo hipotezę, że Maria zamawia mycie u fryzjera naprzeciwko lub w innym punkcie usługowym). Zdanie „Mój brat będzie się budował” też można by rozumieć jako zawierające zaimek zwrotny, gdyby dopuścić zdania typu „Mój brat będzie budował szwagra”. To ostatnie budzi jednak mój opór.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego