by z partykułami

by z partykułami
21.06.2007
21.06.2007
Piszemy: aniby, (a)zaliby, bodajby, chybaby, czy(ż)by, gdzieżby, jakżeby, niech(aj)by, nużby, otóżby, przecieżby. Ale WSO notuje też partykuły: dopiero by, jeszcze by, już by, może by, nawet by, pewnie by, poniekąd by, prawie by, raczej by, też by, tylko by, wręcz by, zapewne by… Te odsyłają do zasady [164], o pisowni rozłącznej – ale NIE PARTYKUŁ! A jak z: akurat, bynajmniej, istotnie, naprawdę, niemal, przynajmniej, tam („A tam+byś zgadł!”), to („Zbić to+by umiał”), zarazem, zawsze, zresztą?
W razie wątpliwości ortograficznych należy uznać, że reguła ma pierwszeństwo przed formą podaną w słowniku. W przypadku partykuł Wielki słownik ortograficzny nakazuje zapis łączny z cząstką by, wobec tego powinniśmy pisać np. akuratby, dopieroby, pewnieby, zresztąby. Tak stanowi reguła. Inna sprawa, czy rzeczywiście takie połączenia są prawdopodobne, bo trudno sobie wyobrazić zdania, w których mogłyby wystąpić.
Błędne odsyłacze do reguły powinny oczywiście zostać poprawione.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
  1. 21.06.2007
    W par. [160] WSO mówi o łącznej pisowni cząstki -by „z następującymi partykułami\'\'. Po tych słowach następuje lista wyrazów, wśród których nie ma wymienionych w pytaniu: dopiero, jeszcze, już, może, nawet, pewnie, poniekąd, prawie, raczej, też, tylko, wręcz, zapewne. Najwidoczniej redakcja uznała je za przysłówki i dlatego od haseł typu dopiero by, jeszcze by itd. można znaleźć w słowniku odsyłacze do par. [164], w którym mowa m.in. o rozdzielnej pisowni przysłówków z cząstką -by. Wydaje się więc, że wszystko jest w porządku: ww wyrazy uznano za przysłówki, nie partykuły, odesłano je we właściwe miejsce, a z listy haseł i z reguły [164] wynika zgodnie, że ich pisownia z cząstką -by powinna być rozdzielna.
    Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego