Przymiotnik bystry jest poświadczony w polszczyźnie od XV w., występował w wielu znaczeniach: ‘prędki, szybki, wartki, gwałtowny, szybko płynący’, także przenośnie ‘wnikliwy, zdolny, sprytny’ oraz ‘niepohamowany, żywotny, pełen sił witalnych’. To ostatnie znaczenie potwierdza czasownik bystrzeć o koniach: ‘rżeć do klaczy, szukać zaspokojenia popędu płciowego’ (zapisany w XVI w., obecny także w tzw. słowniku warszawskim z 1900 r. z cytatem z XVI w.). W dobie nowopolskiej nie jest już używany. Bystry jest wyrazem ogólnosłowiańskim, występował w prasłowiańszczyźnie w formie *bystrъ, a to z *bys-rъ oraz *bhūs-ro ‘wartki, szybki, prędki’.