chriszcz
7.10.2008
7.10.2008
W południowo-wschodniej Polsce spotkałem się z wyrazem chriszcz na określenie chrabąszcza. Próbowałem znaleźć coś na ten temat w Korpusie i w Google, ale bez powodzenia. Czy redakcja Poradni może coś więcej o tym wyrazie powiedzieć?W języku i gwarach ukraińskich na określenie chrabąszcza używany jest leksem chruszcz. Ta ukraińska forma występuje też w gwarach polskich południowo-wschodniej Polski (Słownik gwar polskich, t. III, Kraków 1992–1993). I chrząszcz, i chruszcz mają ten sam źródłosłów, prasłowiańskie chrąščь (chrąst-jь) (S. Sławski, Słownik etymologiczny języka polskiego, t. I, Kraków 1952–1956). Wydaje się, że chriszcz może być wynikiem nieregularnego czy hiperpoprawnego rozwoju samogłoski -u- w wyniku tzw. ikania, ukania (polegającego na podwyższeniu artykulacji samogłosek e, o w zgłoskach nieakcentowanych do i, y, u), może też mieć związek z inną niż przyjęta w gwarach ukraińskich kontynuacją prasłowiańskiej samogłoski nosowej.
Barbara Grabka, IJP PAN, Kraków