czasownik czy wykrzyknik?
10.09.2009
10.09.2009
Czy słowo proszę na wywieszce „Proszę zamykać drzwi” można zakwalifikować nie jako czasownik, a jako wykrzyknik? Forma osobowa czasownika oznaczałaby, że jest to zdanie z podmiotem domyślnym ja, wykrzyknik – że równoważnik zdania. Sytuacja bardziej pasuje do równoważnika. Trudno wyobrazić sobie tego ja, wszak nadawcą takiej treści może być np. urząd albo zespół, czyli podmioty, które nigdy nie mówią o sobie w I os. l.poj.Typowe wykrzykniki są używane samodzielnie, jako odrębne wypowiedzenia, rzadko mają zdolność przyłączania innych składników wypowiedzi. Niemniej jednak zdarzają się wykrzykniki łączące się z czymś, nawet – jak w Pana przykładzie – z bezokolicznikiem, np. „Nie daj Boże się rozchorować, kiedy się mieszka samemu”. Owo proszę, o które Pan pyta, jest z pochodzenia czasownikiem, ale ze względu na swoją funkcję zbliża się do wykrzykników. Jeszcze bardziej staje się wykrzyknikiem wtedy, gdy występuje samodzielnie, np. „Puk, puk! – Proszę!” albo „Proszę, proszę, rozgość się, serdeczny” (K. I. Gałczyński).
Mirosław Bańko, PWN