diukowa

diukowa

22.11.2023
15.11.2023

Mam problem z zapisem tytułu diuk w rodzaju żeńskim. Czy poprawna forma brzmi diukowa? W polskiej literaturze często stosuje się ten tytuł zamiennie z księciem, co wydaje mi się niezbyt fortunnym zabiegiem, ponieważ słowa prince i duke w języku angielskim mają osobne znaczenie.

Pozdrawiam.

Rzeczywiście w wielu tłumaczeniach ekwiwalentem angielskiego diuka (ang. duke) jest polski książę, ewentualnie wojewoda, przy czym angielski tytuł prince jest także tłumaczony na polski jako książę (por. też: Grand Prince – wielki książę, Prince-elector – książę elektor, Crown Prince – książę koronny, Prince Roy – książę krwi lub królewicz). Żony mężczyzn noszących tytuł księcia lub wojewody to odpowiednio: księżna i wojewodzina, por. np. następujące tłumaczenie:

  • The Duke and Duchess of Sussexksiążę i księżna Sussexu.

Przyrostek -owa specjalizuje się w tworzeniu nazw żon od odpowiednich rzeczowników męskich zakończonych na spółgłoskę, por. np. doktor doktorowa, inżynierinżynierowa, profesor profesorowa. Tak więc neologizm diukowa (← diuk) jest poprawnie utworzony. Można go spotkać – choć niezwykle rzadko – w uzusie, por. np.

  • Dopiero w kwietniu 1805 roku Warszawę opuściła jego żona i diukowa Angoulême, Madame Royale, pozostające tu tak długo w charakterze zakładniczek długów zaciągniętych, a nie spłaconych przez Ludwika XVIII.

W zależności od rodzaju tłumaczenia lub własnych preferencji można się zatem posługiwać parami określeń: książę i księżna albo diuk i diukowa. Zawsze też można użyć jako wtrętu oryginalnego określenia duchess.

Adam Wolański
  1. 21.11.2023

    Wydaje mi się, że żeńską formą słowa „diuk” jest także „diuszesa”, choć wyraz ten jest obecnie chyba lekkim archaizmem. Pamiętam, że trafiłem na niego podczas lektury starszego przekładu którejś z powieści Aleksandra Dumasa.

    Tadeusz Tadla
  2. 22.11.2023

    Szanowny Panie,

    bardzo dziękujemy za informację uzupełniającą. Należałoby zatem przyjąć następujące rozróżnienie – diukowa to ‘żona diuka’ (nosi tytuł po mężu), a diuszesa albo diuczesa to ‘tytuł arystokratyczny nadawany przez monarchę i wynikający z urodzenia’.

    Łączę pozdrowienia  

    Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego