dwie zagadki

dwie zagadki
16.02.2005
16.02.2005
Witam serdecznie.
1. Jak powiedzieć poprawnie: „Widzę go co chwilę” czy też lepiej „Widzę go co chwila”?
2. Czy poprawne jest zastępowanie wyrazem czym słowa im? Mam na myśli konstrukcje typu: „Im więcej ludzi, tym bardziej duszno”. Na Śląsku, gdzie mieszkam, często słyszy się: „Czym więcej ludzi, tym…”. Czy w tym znaczeniu można tych wyrazów używać na równi?
Ad 1. Oba sposoby są poprawne. Co chwila jest starsze i bardziej rozpowszechnione. Podobnie rzecz się ma np. z co godzina i co godzinę. W polszczyźnie potocznej, m.in. w Małopolsce południowej, dość często występują ciekawe co po chwila i co po chwilę. Dane gwarowe z mapką znaleźć można w artykule prof. Jerzego Reichana zamieszczonym w książce zbiorowej Słowa jak mosty nad wiekami, Białystok 2003, s. 315-323.
Ad 2. „Czym…, tym…” zamiast „im…, tym…” nie jest akceptowane przez normę. Występuje nie tylko na Śląsku, ale też w Małopolsce, na Mazowszu i Podlasiu, w Wielkopolsce i na Kaszubach, a co za tym idzie z pewnością jest znane polszczyźnie potocznej na całym polskim obszarze językowym. Mimo że konstrukcja ta bywa uważana za rusycyzm (rosyjski odpowiednik polskiego przysłowia „Im dalej w las, tym więcej drzew” brzmi: „Czem dalsze w les, tiem bolsze drow”), jej rozpowszechnienie także na terenach, gdzie nie dochodziło do długotrwałych kontaktów z językiem rosyjskim, skłania do uznawania jej raczej za archaizm.
Artur Czesak, IJP PAN, Kraków
zgłoś uwagę

Znaleziono w książkach Grupy PWN

Trwa wyszukiwanie...  
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego