dziecko przygotowujące się do przyjęcia Pierwszej Komunii Świętej

dziecko przygotowujące się do przyjęcia Pierwszej Komunii Świętej

20.04.2023
20.04.2023

Dzień dobry,

pracuję nad tekstem dotyczącym nazwania jednym słowem dziecka, które dostąpi Pierwszej Komunii Świętej. Na Państwa stronie znajduje się wyjaśnienie sprzed ponad 10 lat. Czy mogłabym prosić o obecne stanowisko poradni w tej sprawie? Będę wdzięczna o szybką odpowiedź, pozdrawiam!

Paula Dąbrowska

Po ponad dekadzie od opublikowania porady pt. komunista i komunikant możemy stwierdzić, że we współczesnej polszczyźnie nadal nie mamy – neutralnej stylistycznie (wspólnoodmianowej) – jednoczłonowej nazwy określającej ‘dziecko przystępujące do Pierwszej Komunii Świętej’. Oba występujące w uzusie wyrazy – komunista i pierwszokomunista – są nacechowane stylistycznie, co sprawia, że nie można się nimi w pełni swobodnie posługiwać w określonych stylach funkcjonalnych.

Określenie komunista (w zn. ‘dziecko przygotowujące się do przyjęcia Pierwszej Komunii Świętej’) ma charakter i potoczny, i żartobliwy. W zasadzie nie powinno być używane poza komunikacją nieoficjalną. Tymczasem – zapewne z powodu braku lepszych rozwiązań – pojawiało się i pojawia nadal w tekstach poradnikowych (medialnych), por. np.

  • Pierwsza Komunia należy do ważnych wydarzeń w życiu. Co powinien zawierać niezbędnik komunisty? Sprawdź, by o niczym nie zapomnieć!
  • Świeca z kolei nie jest obowiązkowa, ale wyposaża się w nie komunistów w wielu parafiach.
  • Zdjęcia z Pierwszej Komunii Świętej to zawsze cenna pamiątka, do której wraca się przez całe życie. Ale zdarza się, że rodzice przesadzają w przygotowaniu swoich pociech do tego sakramentu i szykują pełne przepychu kreacje, które stają się obiektem drwin ze strony rówieśników małych „komunistów” i innych uczestników uroczystości.

Autor tekstu, z którego pochodzi ostatni przykład, ujął dla bezpieczeństwa omawiany tu wyraz w cudzysłów, zdając sobie zapewne sprawę z jego odmiennego rejestru stylistycznego.

Charakter potoczny mają również następujące określenia:

  • pierwszokomunista potocznie: 1. ‘dziecko przygotowujące się do przyjęcia Pierwszej Komunii Świętej’; 2. ‘chłopak przystępujący do Pierwszej Komunii Świętej’;
  • pierwszokomunistka potocznie ‘dziewczynka przygotowująca się do przyjęcia Pierwszej Komunii Świętej’.

Z uwagi na swoją przejrzystość słowotwórczą (pierwszokomunistaPierwsza Komunia (Święta) na wzór: pierwszoklasistapierwsza klasa) i brak – przynajmniej bezpośredni – konotacji z rzeczownikiem komunista (w zn. ‘osoba będąca zwolennikiem ideologii komunistycznej’) wyraz ten jest lepszym wyborem i – mimo swej potoczności – jest dużo częściej spotykany obecnie w tekstach medialnych. Choć i w tym wypadku część autorów woli się zabezpieczyć przez ujęcie go w cudzysłów, por.

  • Upewnij pierwszokomunistę, że pamiętasz o nim, ale nie możesz tego dnia być razem z nim, upominek możecie doręczyć w innym terminie, to nie koniec świata.
  • 40% ankietowanych pierwszokomunistów ma prosty pomysł – najbardziej ucieszyłaby ich koperta z kasą (banknotów ma być kilka i to nie o najniższych dostępnych nominałach).
  • Starania Kościoła, by było inaczej, rygory antyalkoholowe, wprowadzanie jednolitych strojów „pierwszokomunistów”. Walka z obyczajem, trudna, bo „co kraj, to obyczaj”, czyli jego związek wręcz z charakterem narodowym.
Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego