(guz, guzek) płaskowyniosły

(guz, guzek) płaskowyniosły

8.12.2023
8.12.2023

Dzień dobry, jak zapisać płaskowyniosły? czy może płasko-wyniosły albo płasko wyniosły? która forma jest poprawna na opisanie kształtu?

Z góry dziękuję za odpowiedź,

Ania.

Przywołana w pytaniu forma wyrazowa występuje zazwyczaj w tekstach z zakresu medycyny jako określenie różnego typu guzów lub guzków. Składa się z przysłówka płasko oraz uprzymiotnikowionego imiesłowu od przedrostkowego czasownika wynieść (w zn. ‘wznieść w górę’). Tego rodzaju konstrukcje, w których pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi jest imiesłowem odmiennym lub przymiotnikiem określanym przez ten przysłówek, traktuje się zazwyczaj w polszczyźnie jako zestawienia i pisze rozdzielnie, por. np. daleko idący (wniosek), dziko rosnący (krzew), wolno stojący (dom). Jednakże niektóre z tego rodzaju wyrażeń nie wykazują doraźnej cechy obiektu, do którego się odnoszą, lecz stanowią o jego trwałej właściwości. W takich sytuacjach dochodzi do scalenia obu członów wyrażenia, por. np. krótkowidzący (o kimś z wadą wzroku), niskozmineralizowana (woda), słabosłyszący (o kimś z wadą słuchu), szybkoschnący (klej), wysokosłodzony (dżem). Jeśli zatem przywołane w pytaniu określenie dotyczy guzka lub guza, to należy je zapisywać łącznie, por. guz, guzek płaskowyniosły. Natomiast gdy stanowi ono doraźną cechę jakiegoś innego obiektu, należy je zapisać rozdzielnie, podobnie jak czynimy w następujących wypadkach: słabowidzący, ale: kierowca słabo widzący drogę; płyta długogrająca (w zn. ‘longplay’), ale: długo grająca orkiestra; zestaw głośnomówiący, ale: głośno mówiący nauczyciel.

Z łącznikiem zapisujemy wyrazy złożone z dwóch członów przymiotnikowych o równorzędnych znaczeniach, por. np. płasko-wklęsły (w zn. ‘w równym stopniu płaski, co wklęsły), płasko-wypukły (w zn. ‘w równym stopniu płaski, co wypukły).

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego