hucpa
Szanowni Państwo,
chciałbym zwrócić Państwa uwagę na pewną ciekawostkę językową, którą ostatnio zauważyłem. Słowo hucpa jest używane w polszczyźnie, ale jego znaczenie zdaje się różnić od tego, które można znaleźć w słownikach. Zamiast oznaczać «bezczelność», słowo to jest często używane w znaczeniu «granda, awantura». Sądząc po kontekstach, w jakich słowo hucpa pojawia się w mowie potocznej, można odnieść wrażenie, że jest ono mylone z innym słowem, a mianowicie heca.
Ciekawi mnie Państwa opinia. Czy słowniki odnotują nowe znaczenie?
Z poważaniem,
Gutkiewicz
Potocyzm hucpa (rzadziej chucpa – zapis uzasadniony regułami transliteracji z języka hebrajskiego i jidysz) ma w polszczyźnie dwa znaczenia. Odnosimy go:
1. do ‘cechy osoby, która zdaniem mówiącego jest nadmiernie pewna siebie, a jej działania charakteryzuje zuchwałość’, por. np.
- Drażniła mnie jego hucpa, poczucie wyższości, brak wychowania (chociaż przypisywał sobie „europejskość” i wzorowe maniery) [...].
- Leo Rosten uczy, że z chucpą mamy do czynienia wówczas, gdy przed sądem staje typek oskarżony o zabicie tatusia i mamusi. I w pierwszych słowach stwierdza: „Jestem sierotą!”.
- Przestał się nieprzyzwoicie wyrażać, stracił swoją szorstką hucpę, swoją krewkość.
2. do ‘zuchwałego działania, które ma na celu zrealizowanie jakichś zamierzeń, lecz powoduje błędne postrzeganie sytuacji przez innych lub jest po prostu oszustwem’, por. np.
- To malarstwo ma na pewno do dziś garść wyznawców szczerych, utalentowanych i wiernych do końca, ale obrasta takim grzebieniem pompatycznej frazeologii, taką blagą i reklamą obskurną, takim nabieraniem głupców i chucpą pseudofilozoficzną, że wbrew szlachetnym wyznawcom idzie ku coraz bardziej wątpliwej, coraz płytszej delektacji, gorączkowemu poszukiwaniu coraz to nowej, czysto formalnej oryginalności i jakiejś nie do zniesienia arogancji i nudy.
- No przecież to jest kpina, to jest hucpa, to jest po prostu farsa.
W wypadku pierwszego z przytoczonych znaczeń bliskoznacznikami hucpy są takie wyrazy, jak: arogancja, bezczelność, buta, butność, czelność, grubiaństwo, impertynencja, nadętość, prostactwo, pyszałkowatość, tupet, zarozumiałość, zuchwalstwo, zuchwałość. Odpowiednikami hucpy w drugim ze znaczeń są rzeczowniki oszustwo i hochsztaplerstwo, którego hiperonimami (wyrazami o szerszym zakresie znaczeniowym) są z kolei takie wyrazy, jak: awantura (w nieco przestarzałym znaczeniu: ‘afera’), granda (= ‘awantura, skandal’) czy skandal. Nie można zatem uznać, że osoby, które określają mianem hucpy czyjeś działania mające znamiona afery, grandy czy skandalu, popełniają błąd leksykalno-semantyczny.
