imiesłów przysłówkowy a strona bierna

imiesłów przysłówkowy a strona bierna
7.10.2012
7.10.2012
Chciałbym się upewnić, jak daleko sięga zakaz łączenia imiesłowów przysłówkowych ze stroną bierną. Czy także zdania – nazwijmy to tak – na granicy strony biernej, takie jak to: „Parkując rower, użytkownik jest zobowiązany uiścić stosowną opłatę”, wymagają przeredagowania? Sam na wszelki wypadek unikam takich konstrukcji, ale wydaje mi się, że to byłaby przesada.
Mnie przytoczone zdanie nie razi. Co więcej, nie zgadzam się z interpretacją przykładu: „Odezwy zostały rozesłane do domów, wzywając Anglików do oporu”, którym w NSPP PWN zilustrowano zakaz wprowadzania imiesłowowych równoważników zdania do zdań z orzeczeniem w stronie biernej. Zdanie przytoczone w NSPP rzeczywiście jest niedobre, ale z innego powodu: podmiot zdania głównego nie jest identyczny ze sprawcą czynności wskazanej przez imiesłów (to nie ulotki, ściśle biorąc, wzywały do czegoś, tylko ich autorzy). Proszę zauważyć, że analogiczne składniowo zdanie, w których podmiot towarzyszący orzeczeniu w stronie biernej jest referencyjnie tożsamy ze sprawcą czynności wyrażonej imiesłowem, nie razi lub razi mniej: „Odezwy zostały rozesłane do domów, wzbudzając żywy odzew wśród adresatów”. W ogóle autorzy wydawnictw normatywnych zajmują wobec imiesłowowych równoważników zdania w polszczyźnie stanowisko bardzo restryktywne, tym samym eliminując ze stanowionej przez siebie tzw. normy wzorcowej konstrukcje powszechne w uzusie (także w starannie redagowanych tekstach i pod piórem cenionych autorów). Nie twierdzę oczywiście, że używając imiesłowów przysłówkowych, nie popełniamy błędów, ale myślę, że zakres konstrukcji aprobowanych, normatywnych powinien być wyznaczony na nowo, na podstawie analizy obszernych danych językowych. W tej poradzie nie ma na to miejsca (ani czasu), poprzestaję więc na pozytywnej ocenie zdania przytoczonego w pytaniu i ogólnych uwagach, które ją uzasadniają.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego