jeden myślnik czy dwa?

jeden myślnik czy dwa?
19.06.2013
19.06.2013
Chciałem zapytać o użycie myślnika, a konkretnie o to, kiedy przed tekstem ma stać pojedynczy myślnik, a kiedy tekst ma być otoczony myślnikami. Np. w takim zdaniu:
Nowela opowiada o chorobie ojca i o lęku jego dzieci – Kacpra i Małgosi (–) o stan jego zdrowia.

Albo:
Biegł za nim myśliwy – jego sąsiad (–) oraz trzech chłopców.

Czy w takich sytuacjach drugi myślnik jest obowiązkowy?
Pozdrawiam
Jeden myślnik można traktować jako znak równości, dwa dają efekt podobny do wzięcia tekstu w nawias, tylko nieco słabszy. Na przykład ze zdania:
Nowela opowiada o chorobie ojca i o lęku jego dzieci – Kacpra i Małgosi o stan jego zdrowia.

wynika, że dzieci wiadomej osoby to Kacper i Małgosia, natomiast ze zdania:
Nowela opowiada o chorobie ojca i o lęku jego dzieci – Kacpra i Małgosi – o stan jego zdrowia.

można wyczytać dodatkowo, że nadawca traktuje tę informację jako uboczną. Podobna różnica dotyczy drugiego Pana przykładu.
Z użyciem pojedynczego myślnika trzeba uważać. Wyobraźmy sobie, że sąsiad o którym mowa w drugim przykładzie, jest jednocześnie oficerem KGB i że nadawca informuje o tym, gdyż uważa to za istotne:
Biegł za nim myśliwy – jego sąsiad i oficer KGB.

Z takiego zdania nie wynika, czy sąsiad i oficer to jedna osoba, czy dwie. Użycie dwóch myślników przechyla szalę na rzecz jednej interpretacji, przy której sąsiad nie jest oficerem:
Biegł za nim myśliwy – jego sąsiad – i oficer KGB.

Drugą interpretację można wydobyć następująco:
Biegł za nim myśliwy – jego sąsiad, a zarazem oficer KGB.

Na tym opowieść się oczywiście nie kończy, można rozwijać ją dalej, ilustrując niuanse dalszymi przykładami, ale to już przy innej okazji.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego