klarowny i transparentny w polszczyźnie ogólnej
Dzień dobry,
pracuję w branży w której wymiennie stosuje się słowa klarowny i transparentny (w kontekście opisu wyglądu cieczy). Wydaje mi się, że słowa te nie są tożsame, ale nigdzie nie mogę znaleźć jednoznacznej odpowiedzi. Proszę o pomoc w określeniu czy słowa te mogą być używane zamiennie, czy istnieją między nimi na tyle istotne różnice, że nie powinno stosować się ich wymiennie.
Pozdrawiam
T
Na początku należy uczynić pewne zastrzeżenie. Mamy odmianę ogólną języka polskiego i mamy poszczególne języki zawodowe (tzw. profesjolekty). Zdarza się, że te same wyrazy czy wyrażenia znaczą w języku ogólnym i określonym języku zawodowym trochę co innego. W naszej Poradni opiniujemy formy właściwe dla polszczyzny ogólnej. Znaczenia i zakresy użycia określeń terminologicznych pochodzących z profesjolektów należy konsultować ze specjalistami z danej dziedziny.
W języku ogólnym przymiotnik klarowny (por. fr. clair ‘jasny’ i niem. klar ‘o winie, oleju, niebie: klarowny’, z łac. clarus ‘jasny, błyszczący’) w odniesieniu do właściwości płynów oznacza: ‘taki, który jest przezroczysty i pozbawiony zanieczyszczeń lub zawiesin’. Z kolei przymiotnik transparentny jest w polszczyźnie ogólnej odnoszony zasadniczo do: 1) kosmetyków (‘o kosmetykach: nadający cerze świetlistość’, por. transparentny puder, transparentna szminka); 2) działań i postaw (‘jawny, nieukrywający niczego’, por. transparentne działania, postawa transparentna); 3) wyrazistości zjawisk (‘łatwy do rozpoznania lub przewidzenia’, por. transparentne zjawisko, transparentny proces); 4) cech i właściwości materii (‘przezroczysty lub lekko przeświecający’, por. transparentne tło, folia transparentna).
W wypadku cech i właściwości materii brak zasadniczo odniesień do substancji płynnych. Oczywiście, w internecie można znaleźć kolokacje typu: transparentny płyn albo transparentny napój, ale mają one bardzo małą frekwencję. Nie należy popierać tego rodzaju połączeń w polszczyźnie ogólnej. Rozszerzanie użycia przymiotnika transparentny w kontekście opisu właściwości cieczy jest w języku ogólnym zbyteczne. Mamy wyspecjalizowane w tym zakresie przymiotniki, np. klarowny (por. klarowny sok, płyn, klarowne wino), przejrzysty (por. przejrzysta woda, przejrzyste morze), przezroczysty (por. przezroczysta ciecz, woda). Określenie transparentny stanowiłoby znaczeniowy dublet. Nie wnosi bowiem w stosunku do tradycyjnych form żadnych nowy cech semantycznych. Można mu przypisać tę samą główną cechę definicyjną: ‘przezroczystość’.
