kobza i dudy
Częstym błędem jest nazywanie dud kobzą, dudziarza – kobziarzem itp. Słyszałam, że jednym źródłem tego miało być błędne tłumaczenie Mickiewicza, innym mylenie z lokalną nazwą dud – kozą. Czy potrafią Państwo wyjaśnić pochodzenie owego błędu?
Pozdrawiam
Bogumiła Grabowska
20.06.2011
20.06.2011
Dzień dobry! Częstym błędem jest nazywanie dud kobzą, dudziarza – kobziarzem itp. Słyszałam, że jednym źródłem tego miało być błędne tłumaczenie Mickiewicza, innym mylenie z lokalną nazwą dud – kozą. Czy potrafią Państwo wyjaśnić pochodzenie owego błędu?
Pozdrawiam
Bogumiła Grabowska
Kobza to termin muzyczny oznaczający chordofon (instrument strunowy), który w Polsce wyszedł z użycia w XVIII w. (występuje obecnie jeszcze w zachodniej Ukrainie i w Rumunii). W języku ogólnym od XIX w. nazwa kobza odnoszona jest również do zupełnie innego instrumentu – aerofonu (instrumentu dętego) stroikowego, składającego się ze skórzanego worka i piszczałek, przeniesionego z Azji do Europy już w starożytności, oficjalnie nazywanego dudami, a w niektórych regionach Polski – kozą (ze względu na używaną do budowy instrumentu skórę kozy).
Andrzej Bańkowski w Etymologicznym słowniku języka polskiego przypisuje przeniesienie nazwy kobza z instrumentu strunowego na dęty poecie Teofilowi Lenartowiczowi, rozpowszechnienie zaś tego „poronionego” (jak pisze) pomysłu – sugestii ze strony gwarowej formy kobza 'kabza, mieszek skórzany na pieniądze'.
Problem znaczenia wyrazu kobza rozstrzygnięty został w obiektywny sposób w Innym słowniku języka polskiego (red. Mirosław Bańko): „1 Kobza to dawny instrument strunowy podobny do lutni. 2 Kobzą nazywa się powszechnie instrument ludowy zwany tez kozą, kozłem lub dudami. Nazwy kobza specjaliści nie uważają za poprawną”.
Andrzej Bańkowski w Etymologicznym słowniku języka polskiego przypisuje przeniesienie nazwy kobza z instrumentu strunowego na dęty poecie Teofilowi Lenartowiczowi, rozpowszechnienie zaś tego „poronionego” (jak pisze) pomysłu – sugestii ze strony gwarowej formy kobza 'kabza, mieszek skórzany na pieniądze'.
Problem znaczenia wyrazu kobza rozstrzygnięty został w obiektywny sposób w Innym słowniku języka polskiego (red. Mirosław Bańko): „1 Kobza to dawny instrument strunowy podobny do lutni. 2 Kobzą nazywa się powszechnie instrument ludowy zwany tez kozą, kozłem lub dudami. Nazwy kobza specjaliści nie uważają za poprawną”.
Grzegorz Dąbkowski, prof., Uniwersytet Warszawski